MoMA mia, τι αντιδράσεις!

Η νέα επέκταση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης έχει διχάσει τον κόσμο της τέχνης και έχει γίνει αφορμή για να μπει στο στόχαστρο ο επί 19 χρόνια διευθυντής του

Μαίρη Αδαμοπούλου ΠΗΓΗ http://www.tanea.gr/

Δεξιά, το κτίριο του MoMA και, αριστερά, το πρώην Λαογραφικό Μουσείο που πρόκειται να κατεδαφιστεί προκειμένου να επεκταθεί το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Πόλεμος έχει ξεσπάσει στο Μανχάταν. Τα λόγια που ανταλλάσσονται γύρω από την 53η Oδό είναι πικρά και πολλές φορές βαριά, τουλάχιστον για να ακούγονται σε έναν χώρο τόσο - θεωρητικά - εκλεπτυσμένο, όσο εκείνον της τέχνης. Αφορμή δεν είναι άλλη από μία νέα επέκταση που άρχισε προ ημερών σε ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, το οποίο οι φίλοι του αποκαλούν MoMA.

Η αφορμή δόθηκε όταν ο διευθυντής του μουσείου κι ένας από τους ισχυρότερους άνδρες στον εικαστικό κόσμο, ο Γκλεν Λόουρι, αποφάσισε να προχωρήσει στην επέκταση, η οποία περιλαμβάνει την κατεδάφιση του κτιρίου που εφάπτεται με την έδρα του, και το οποίο στέγαζε παλαιότερα το Λαογραφικό Μουσείο. Στόχος είναι η δημιουργία ενός ανοιχτού χώρου που θα εστιάζει σε «αυθόρμητα γεγονότα» και θα πλημμυρίζει με κόσμο που θα αγαπά την τέχνη της περφόρμανς.

«Δεν θέλω να δω το μουσείο να μετατρέπεται σε ένα απλό κέντρο ψυχαγωγίας», λέει η Αγνκες Γκαντ, συλλέκτρια και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του μουσείου, που τολμά να εκφράσει δημοσίως τις αντιρρήσεις που οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν μπορούν να διατυπώσουν για ευνόητους λόγους και περιορίζονται στα πηγαδάκια της Νέας Υόρκης να υποστηρίζουν ότι το ΜοΜΑ έχει γίνει σκλάβος συντεχνιακών συμφερόντων και πως έχει χάσει την ψυχή του. «Η επέκταση αυτή είναι η προαναγγελία θανάτου του μουσείου» λέει διαπρεπής καλλιτέχνης στον βρετανικό «Γκάρντιαν» που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Η συγκεκριμένη επέκταση δεν είναι η πρώτη για το μουσείο με τη μεγαλύτερη συλλογή μοντέρνας τέχνης στον κόσμο. Πριν από μία δεκαετία ο ίδιος διευθυντής υπέγραψε την ενός δισ. δολαρίων διαμόρφωση ενός τεράστιου αιθρίου - έργο που σχεδίασε ο Γιοσίο Τανιγκούκι - ακατάλληλου όμως για εκθέσεις, ώστε να αποσυμφορηθούν οι ασφυκτικά γεμάτες αίθουσες που δεν αφήνουν τα αριστουργήματα - όπως οι «Δεσποινίδες της Αβινιόν» του Πάμπλο Πικάσο - να αναπνέουν όπως θα τους άξιζε και θα επέτρεπε στους περίπου τρία εκατομμύρια επισκέπτες που υποδέχεται το μουσείο ετησίως να τα απολαμβάνουν με περισσότερη άνεση.

«Ο διευθυντής απλώς δεν καταλαβαίνει τι εστί μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη και λειτουργεί ανταγωνιστικά προς όσους ασχολούνται με αυτές», υποστηρίζει ο Ρόμπερτ Στορ, πρώην επιμελητής του μουσείου και από το 2006 πρύτανης της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Γέιλ.

Φαίνεται πως ο 59χρονος διευθυντής πληρώνει ακόμη το γεγονός ότι ήταν αουτσάιντερ για τη θέση, καθώς πριν γίνει ο έκτος από την ίδρυση του ΜοΜΑ διευθυντής, ήταν απόφοιτος του Χάρβαρντ, ερευνητής θεμάτων περί το Ισλάμ. Παρ' όλα αυτά υποστηρίζει ότι επί των ημερών του (από το 1995 που ανέλαβε) το μουσείο έχει ασχοληθεί πιο ουσιαστικά με τη σύγχρονη τέχνη κι έχει κάνει ανοίγματα προς τη λατινοαμερικάνικη και την τέχνη εκτός του δυτικού κόσμου, αλλά και στις γυναίκες δημιουργούς.

«Οσο περισσότερα ακούω για την επέκταση τόσο περισσότερο αρρωσταίνω και στενοχωριέμαι. Κάπου μέσα μου ακούω τον εαυτό μου να λέει αντίο στο ΜοMA και να εκτιμά ότι είδε το καλύτερο μουσείο μοντέρνας τέχνης της γενιάς μου να καταστρέφεται από την τρέλα» λέει από την πλευρά του ο κριτικός τέχνης του περιοδικού «Νιου Γιορκ» Τζέρι Σαλτζ.

Νέος χώρος, αντί για διαρκείς επεκτάσεις
Μήπως η ένταση γύρω από την επέκταση αυτή είναι απλώς η αφορμή για να χτυπηθεί ο διευθυντής, ο οποίος στα 19 χρόνια της θητείας του αύξησε θεαματικά τους εκθεσιακούς χώρους (από 25.900 τ.μ. σε 38.100 τ.μ.), τετραπλασίασε τα επενδυτικά του κεφάλαια (αγγίζουν το 1 δισ.), κι έχει επεκτείνει κατά πολύ τις συλλογές του, αλλά και απέλυσε σχεδόν το μισό προσωπικό με κάθε περικοπή της κρατικής επιχορήγησης, τριπλασίασε το εισιτήριο (από 8 δολάρια σε 25) την ώρα που ο μισθός του είναι 1,8 εκατ. δολάρια ετησίως και διαμένει δωρεάν σε διαμέρισμα ιδιοκτησίας του μουσείου;
Κάθε άλλο λένε – επισήμως – όσοι είναι αντίθετοι στη νέα επέκταση. Πιστεύουν ότι το ΜοΜΑ θα έπρεπε να μην προχωρά σε διαρκείς επεκτάσεις, αλλά να επιχειρήσει να αποκτήσει έναν άλλο χώρο, όπως έκαναν το Μητροπολιτικό Μουσείο και το Γουίτνι, αλλά και η Τέιτ στο Λονδίνο, ώστε να παραμείνει υψηλό το επίπεδο στον αρχικό χώρο και με την επέκταση να δοθεί η δυνατότητα αναγέννησης μιας άλλης περιοχής. Η διοίκηση του ΜοΜΑ όμως αρνήθηκε τη δυνατότητα αξιοποίησης των πρώην στούντιο του δικτύου CBS στο Χελς Κίτσεν.
«Ολα γίνονται για να ικανοποιηθούν οι ευεργέτες. Αν ήταν όμως πραγματικοί ευεργέτες θα έδιναν χρήματα για να υπάρχει ελεύθερη είσοδος στο μουσείο» λέει ο κριτικός τέχνης Ντέιβ Χίκνι. «Χρειάζεται χρόνια για να χτιστεί η φήμη ενός μουσείου και μόνο λίγες στιγμές για να καταρρεύσει. Θα ξοδέψουν 2 δισ. δολάρια μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουν τη ματαιοδοξία τους» λέει ζωγράφος που επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος.