Ο Χατζημιχάλης και η εικαστική παράδοση

πηγή http://www.enet.gr/ 

Μια συνομιλία του Ελληνα καλλιτέχνη με τις μορφές ενός βυζαντινού χειρογράφου του 11ου αιώνα

Πώς γίνεται ένας θεωρητικός προβληματισμός για την εικαστική παράδοση να συνδυαστεί αλλά και να αποδοθεί ταυτόχρονα μέσω μιας εικαστικής εγκατάστασης; Την απάντηση αναμένεται να μας δώσει αύριο ο Γιώργος Χατζημιχάλης με την έκθεση που πραγματοποιεί στον όροφο του Μεγάρου της Δούκισσας της Πλακεντίας στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

«Η Βάπτιση» του Piero della FrancescaΟι μορφές από ένα βυζαντινό εικονογραφημένο χειρόγραφο του 11ου αιώνα και από τον πίνακα «Η Βάπτιση» (c. 1445) του Ιταλού Piero della Francesca γίνονται η αφορμή για την αφήγηση του ταξιδιού ενός ζωγράφου από την Κωνσταντινούπολη στη Ρώμη. Η έκθεση «Officinae Pictorum / c.1221-c.1445. Το Ταξίδι» αποτελεί ένα ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο ενός φανταστικού ζωγράφου. Ο θεωρητικός αυτός στοχασμός του καλλιτέχνη γύρω από την εικαστική παράδοση εστιάζεται στις εικονογραφικές ρίζες της Αναγέννησης που ανιχνεύονται στη Βυζαντινή ζωγραφική. Και εντάσσεται σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο αναφορικά με τις πολιτισμικές σχέσεις μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

«Η έκθεσή μου δεν περιορίζεται σε ένα αυστηρά εικαστικό πλαίσιο, καθώς αποτελεί ταυτοχρόνως μια θεωρητική προσέγγιση για τη βυζαντινή Αναγέννηση του 12ου αιώνα και την επιρροή της στην πρώιμη ιταλική Αναγέννηση, με ποικίλα κείμενα και εικόνες. Μια έκθεση που πραγματεύεται μέσω εικόνας ένα θεωρητικό κείμενο περί Τέχνης», μας ανέφερε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Χατζημιχάλης.

Εργο του Γιώργου Χατζημιχάλη- Τι σηματοδοτούν οι ημερομηνίες 1221 και 1445;

«Το "1221" είναι ο τίτλος ενός παλιότερου έργου μου που δεν εκτίθεται στην έκθεση αλλά βρίσκεται στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και αποτελεί σημείο αναφοράς στην τωρινή έκθεση, ενώ το 1445 είναι η χρονιά που φιλοτεχνήθηκε "Η Βάπτιση" του Piero della Francesca».

- Θεωρείτε ότι η έκθεσή σας απευθύνεται μόνο σε μυημένους;

«Περισσότερο μυημένος πρέπει να είναι κάποιος για να συμμετάσχει σε μια πολιτική ή οικονομική συζήτηση παρά σε μια καλλιτεχνική. Εξάλλου η έκθεση εκτός από το θεωρητικό της περιεχόμενο συνιστά και μια αισθητική αναφορά».

- Εχουν έρθει εγγύτερα η Ανατολή και η Δύση τις τελευταίες δεκαετίες;

«Οικονομικά ναι, αλλά σε επίπεδο διαλογικό, θεωρώ ότι έχει συμβεί το ακριβώς αντίθετο. Ο θρησκευτικός φανατισμός εξακολουθεί να χωρίζει τους ανθρώπους. Μεταξύ Ανατολής και Δύσης σήμερα υπάρχει χάος».

- Πώς κρίνετε τη σχέση των Ελλήνων με την παράδοσή τους;

«Προβληματική και αυτό οφείλεται στην έλλειψη συλλογικής μνήμης και κατ' επέκταση σε έλλειμμα παιδείας και ιστορικής γνώσης. Ειδικότερα για την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα που είναι και εκ των πραγμάτων πολυσύνθετη. Αν καταφέρουμε κάποτε να αποκτήσουμε συλλογική μνήμη ίσως αλλάξουν αρκετά κακώς κείμενα. Αυτή την άγνοια πολλοί επιτήδειοι τη χρησιμοποιούν κατά το δοκούν. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα έργο μου για την πείνα επί Κατοχής και ο κόσμος δεν το πίστευε».

- Πού οφείλεται αυτή η άγνοια;

«Θεωρώ ότι είναι θέμα παιδείας. Στην Ελλάδα έχουμε όλοι άποψη, αλλά στην ουσία δεν ξέρουμε τι μας γίνεται».

- Πώς αντιλαμβάνεστε τα ανατολίτικα και δυτικά στοιχεία της σύγχρονης Ελλάδας;

«Τα ετερόκλιτα στοιχεία που ενυπάρχουν στην Ελλάδα από την Ανατολή και τη Δύση δεν συνιστούν αποκλειστικά μια ελληνική ιδιαιτερότητα. Στην Ευρώπη επί παραδείγματι οι διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου είναι χαοτικές. Σε όλα τα επίπεδα. Από οικονομικό μέχρι πολιτισμικό. Κάτι αντίστοιχο παρατηρείται εξάλλου και σε επίπεδο κρατών όπως στη γειτονική Ιταλία, όπου Βορράς και Νότος φαντάζουν σχεδόν σαν ξεχωριστά κράτη».