Le concept de planification culturelle et son utilisation comme outil dans les programmes de revitalisation urbaine : le cas d'une île grecque, d'Egine .

La promotion d'une variété d'activités culturelles et de l'infrastructure culturelle  est suivie par de nombreuses villes d'Europe et d' Amérique, petites et grandes,  depuis les années 70 (comme Paris, New York, Bilbao en Espagne). On espere ainsi  développer l’ activité économique et culturelle.

L’ objectif est d’ estimer le potentiel qui existe dans chaque  ville / municipalité / région  examinée  afin de pouvoir le développer et de renforcer son identité tant dans  le secteur public  , ainsi qu’ au niveau du marché privé et de la société civile,  en reliant aussi  l’art et la culture dans toutes les parties de la sphère politique. Elle comprend également un fort désir de réagir à l'exclusion social.

En Grèce, le système de gestion culturelle  n’ est pas  décentralisé comme dans d'autres pays (en Allemagne par exemple ) mais la responsabilité est donnée  à l'institution culturelle centrale qui n'est autre que le ministère de la Culture et des Sports. Certes, en ce qui concerne la gestion et l'utilisation de la création moderne, le ministère n'est pas suffisant en soi et,ces dernières années, les organisations municipales de premier et de second degree  et dans plusieurs secteurs prives ont pris le relais.

Egine est une île grecque avec une longue histoire et de riches ressources culturelles. Elle est située  dans le golfe Saronique et elle est a 12 miles nautiques du port principal du Pirée. Tout le patrimoine devrait être utilisé dans le cadre de la planification culturelle . Les priorités de cette conception doivent porter sur l'identification, la consolidation et la promotion de l'identité de la ville, mais aussi améliorer son image globale .

Au cours des dernières années, on constate une augmentation significative de la participation du public  au developpement culturel de l'île (il s’ agit des gens de tous âges, intérêts et nationalités  qui soit résident a Egine , soit  ont  une maison de vacances sur l'île, soit simplement  de passage). Cependant, il faut noter que la maturité du public est  en decalage avec le manque d'infrastructures.  En effet  la capacité d’ accueil  et  la disponibilité des salles -  Musée historique et folklorique ,  Centre culturel de Kypseli ,  salle de l' Association Culturelle " Kapodístrias ", Théâtre municipal ( qui a besoin d'entretien immédiat )- ne sont pas suffisantes.

Dans cette perspective, l'action  d “Aegina Rising” a eu lieu en Juillet 2013 . “Aegina Rising” est un réseau composé essentiellement de jeunes citoyens  en activité a  Égine qui a pour  but  d'établir une amelioration des conditions de vie dans tous les secteurs d’ activités  des habitants. “Aegina Rising”   est initié en Juillet 2012, avec un noyau d' une vingtaine de personnes aux orientations professionnelle et scientifique différentes . L'objectif est d'integrer  dans cet effort  la plus grande partie possible de la population active directement ou indirectement liée à Egine:  les habitants mais aussi  les personnes originaires d'Egine qui  vivent  à l exterieur.  D’ une maniere generale les gens qui ont des contacts avec l'île et desireux d'apporter leur expertise à l'intérêt public sont bienvenus (site www.aeginarising.gr)

 D’ autres pays pourraient servir de modele dans la planification culturelle d’Egine et l’ exploitation des programmes européens comme source financiere serait  alors necessaire. Cela permettrait ainsi d’ eviter  le declin economique et demographique et de maintenir la cohesion sociale de l’ ile.
                                                                                                                               Konstantina Chatzina 

Μες στην καλή χαρά-Η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου μας ταξιδεύει στην Αίγινα

PRIME TIME 9-2-14(ΑΙΓΙΝΑ)

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Η επικοινωνιακή στρατηγική του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας- Ίδρυμα Παναγή και Ελένης Ηρειώτη.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Καθώς διανύουμε μία εποχή πολιτισμικής και οικονομικής κρίσης, η σημασία της στρατηγικής επικοινωνίας έχει επεκταθεί πέρα από τον τομέα των επιχειρήσεων στον τομέα του πολιτισμού. Αυτό σημαίνει ότι έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό ότι πρέπει να γίνεται προγραμματισμός των ενεργειών έτσι ώστε με τη σωστή προβολή κάθε πολιτιστικού οργανισμού αλλά και την ορθολογική διαχείριση των ελάχιστων πόρων που υπάρχουν να παράγεται ένα όσο το δυνατόν καλύτερο και προσιτό σε όλους πολιτιστικό προϊόν και προπάντων το κοινό να γνωρίζει την ύπαρξη του και να έχει το δικαίωμα στην επιλογή.

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να πραγματευτεί την έννοια της στρατηγικής επικοινωνίας και το πώς αυτή μέσα από τον συγκεκριμένο τρόπο υλοποίησης της (καθορισμός στόχου, ανάλυση κοινού, προγραμματισμός ενεργειών) βοηθούν στο να υπάρχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα στον πολιτιστικό οργανισμό του  Ιστορικού  και Λαογραφικού  Μουσείου Αίγινας – Ίδρυμα Παναγή και Ελένης Ηρειώτη (εφεξής Λαογραφικό Μουσείο Λ.Μ) ειδικότερα, ο  οποίος έχει επιλεγεί ως παράδειγμα  πολιτιστικής δράσης και αποτελεί ένα ενδιαφέρον πεδίο έρευνας. Για το λόγο αυτό η εργασία ξεκινά με την ανάλυση της επικοινωνιακής στρατηγικής στο χώρο των μουσείων. Επιμέρους στόχος της εργασίας είναι η μελέτη των διαφόρων φάσεων της επικοινωνιακής στρατηγικής  του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας. Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα της συγκεκριμένης εργασίας αφορούν στις συνέπειες που επιφέρει η επιλογή του σχεδιασμού μιας συγκεκριμένης επικοινωνιακής δραστηριότητας, στην επίτευξη ή όχι του στόχου που έχει βάλει ο φορέας αυτός. Επιλέχθηκε ο οργανισμός αυτός γιατί μπορεί να αποδειχθεί πως ακόμη και η λάθος επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθεί σε ορισμένα σημεία  μπορεί να βελτιωθεί και οι τυχόν ελλείψεις που παρατηρούνται με την κατάλληλη διαχείριση και υποστήριξη να εξαλειφθούν.

Σε ότι αφορά στη μεθοδολογία για την ανάπτυξη του θεωρητικού μέρους έγινε αξιοποίηση της σχετικής βιβλιογραφίας από τον επιστημονικό κλάδο των πολιτιστικών σπουδών, της ψηφιακής αρθρογραφίας,  δεδομένων και συμπερασμάτων παλαιότερων μελετών  και ερευνών. Για τη μελέτη της περίπτωσης του Λ.Μ χρησιμοποιήθηκαν πηγές από το διαδίκτυο καθώς και επιτόπια έρευνα και εμπειρία έξι ετών εθελοντικής εργασίας . Διαφωτιστική επίσης ήταν η μικρή συνέντευξη που μου παραχώρησε ευγενικά η Ειδική Γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου  Αίγινας», η Βιβλιοθηκονόμος κυρία Λιλή Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου, την οποία και ευχαριστώ πολύ για την πολύτιμη βοήθεια της.

Θα ήθελα να τονίσω εδώ πως η επιλογή της κυρίας Λιλής Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου για την συνέντευξη δεν ήταν τυχαία. Από το Δεκέμβριο του 2012 ο Σύλλογος Φίλων του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας  έχει θέσει στη διάθεση των μελετητών, ερευνητών  και λοιπού  αναγνωστικού κοινού της Αίγινας και όχι μόνο τη Βιβλιοθήκη και το Αρχείο της Αιγινήτισας εκπαιδευτικού και ιστορικού Γεωργίας Κουλικούρδη. Το έντυπο και αρχειακό υλικό οργανώθηκε και ταξινομήθηκε αφιλοκερδώς από την ίδια. Έχει θέσει σαν στόχο ζωής πέραν από το έργο της οργάνωσης και ταξινόμησης, την αξιοποίηση του υλικού του Αρχείου που θα φέρει στο φώς σημαντικά και ανέκδοτα στοιχεία από την τεράστια έρευνα για πολιτιστικά θέματα που αφορούν στην Αίγινα  με την οποία είχε ασχοληθεί η Γεωργία Κουλικούρδη. 

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

1.Βασικές έννοιες.

1.1. Ορισμός επικοινωνιακής στρατηγικής.

Ο όρος «στρατηγική» προέρχεται από τη στρατιωτική ορολογία και χρησιμοποιήθηκε από τον κόσμο των επιχειρήσεων για την επικοινωνία με ξεκάθαρους στόχους ή μηνύματα προς ένα συγκεκριμένο κοινό. Στο χώρο των πολιτιστικών οργανισμών εμφανίστηκε κατά τις δεκαετίες του 1980 και ιδιαίτερα του 1990  για να εκφράσει την ανάγκη για  λειτουργία με ορθολογικό τρόπο κάθε συλλογικής δραστηριότητας και μάλιστα μη κερδοσκοπικής (Χαμπούρη-Ιωαννίδου,2003:34).

Με τον όρο επικοινωνιακή στρατηγική εννοούμε τον σχεδιασμό των βασικών ενεργειών αλλά και των μέσων που απαιτούνται για να υλοποιηθεί ο τελικός σκοπός που δεν είναι άλλος από το επιθυμητό αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης πράξης επικοινωνίας. Όταν η επικοινωνιακή στρατηγική έχει ένα μακροχρόνιο και σύνθετο σκοπό που δεν μπορεί να επιτευχθεί άμεσα, υπάρχει η δυνατότητα του σχεδιασμού κάποιων  μικρότερων στόχων οι οποίοι θα βοηθήσουν στην υλοποίηση του αρχικού σκοπού. Ο σχεδιασμός των παραπάνω στόχων αποτελεί την τακτική που θεωρείται πιο κατάλληλη για την επίτευξη των σκοπών μας και αλλάζει εύκολα ανάλογα με τα καινούρια δεδομένα της εκάστοτε επικοινωνίας. Η χάραξη και η υλοποίηση σωστής στρατηγικής προϋποθέτουν τον κατάλληλο σχεδιασμό της και την αποτελεσματική εφαρμογή του (Καστόρας, 2002:77).

1.2 Η επικοινωνιακή στρατηγική των πολιτιστικών ιδρυμάτων και ιδιαίτερα των μουσείων.

H συνύπαρξη της οικονομικής και συμβολικής διάστασης στην περίπτωση του πολιτιστικού προϊόντος αποτελεί μία ιδιαιτερότητα και οδηγεί στην υιοθέτηση δύο επικοινωνιακών στρατηγικών. Από τη μία πλευρά υπάρχει η επικοινωνιακή επιχειρησιακή στρατηγική σύμφωνα με τον Σουηδό μελετητή Dag Bjorkegren  η οποία μπορεί να χαρακτηρισθεί ως εμπορική (commercial) και αντιμετωπίζει την καλλιτεχνική δημιουργία σύμφωνα με τους όρους  της αγοράς, υιοθετώντας ισχυρό μάρκετινγκ στη διάθεση της προς το κοινό. Η δεύτερη  στρατηγική χαρακτηρίζεται ως πολιτιστική (cultural) και αντιμετωπίζει την καλλιτεχνική δημιουργία με τους όρους της τέχνης (Αθανασόπουλου,2003:117).  Οι πολιτιστικοί οργανισμοί και ιδιαίτερα τα μουσεία θα πρέπει να επιλέγουν επικοινωνιακές στρατηγικές που να ισορροπούν ανάμεσα στις δύο αυτές κατευθύνσεις διότι ο ρόλος τους δεν είναι να διατηρούν και να προβάλουν τις συλλογές τους μόνο αλλά καλό θα ήταν να επικεντρώνονται στον τρόπο που θα παρουσιάζονται απέναντι στο κοινό συνολικά.

Η διοίκηση της πολιτισμικής μονάδας φέρει την ευθύνη για το σχεδιασμό της επικοινωνιακής στρατηγικής και τον « αποτελεσματικό συντονισμό των ανθρώπων, των μέσων και των λειτουργιών»(Κουτούζης,1999:15). Αναμφίβολα, οι άνθρωποι που εργάζονται σε έναν πολιτιστικό φορέα θα πρέπει να συντονίζονται αποτελεσματικά για να είναι ορατό το αποτέλεσμα της επίτευξης των στόχων και αυτό μόνο με αποτελεσματική διοίκηση επιτυγχάνεται.

Στην εποχή μας που η οικονομική κρίση είναι μία έννοια που έχει μπει για τα καλά στο λεξιλόγιο μας πολλοί είναι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν με καχυποψία τους πολιτιστικούς οργανισμούς και ιδιαίτερα τα μουσεία θεωρώντας πως αυτά απορροφούν πολύτιμο μερίδιο από τον κρατικό προϋπολογισμό (παρά τη μείωση των κονδυλίων). Συνεπώς η προσπάθεια επικοινωνίας των φορέων με το κοινό στο οποίο απευθύνεται θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα. Σωστά επισημαίνει η Μ. Σκαλτσά (1999:121) ότι σε περίπτωση που ο επισκέπτης- πελάτης μιας πολιτιστικής μονάδας δυσαρεστηθεί τότε δε θα έρθει ποτέ ξανά στο χώρο αυτό και έτσι ο πολιτιστικός οργανισμός δε θα καταφέρει να αποδείξει την αξία του και το λόγο ύπαρξης του που δεν είναι άλλος από την εξυπηρέτηση της κοινωνίας και την εκπαίδευση και ψυχαγωγία του κοινού.

Η επικοινωνιακή στρατηγική δεν θα πρέπει να έχει προκαθορισμένη αλλά προκύπτουσα μορφή κάτι το οποίο σημαίνει ότι οι διοίκηση του πολιτιστικού οργανισμού θα πρέπει να παίρνει συνεχώς αποφάσεις ανάλογα με την τρέχουσα κατάσταση. Στη συνέχεια να γίνεται επανέλεγχος  των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων μετά από την επικοινωνία του οργανισμού με το κοινό. Είναι απαραίτητη η συνεκτικότητα των αποφάσεων και η σαφήνεια των στόχων και να « απασχολεί όλα τα ιεραρχικά επίπεδα του οργανισμού» ( Χαμπούρη- Ιωαννίδου, ο.π:39).

1.3 Φάσεις σχεδιασμού της στρατηγικής επικοινωνίας των πολιτιστικών οργανισμών.

Υπάρχουν τέσσερις φάσεις οι οποίες είναι απαραίτητες για την αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού. Συνοπτικά είναι :

Α) Ο καθορισμός συγκεκριμένου βασικού σκοπού και αντικειμενικών επιμέρους στόχων.

Ο καθορισμός του βασικού σκοπού είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα όπως ήδη αναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο. O σκοπός αναδεικνύει τις αλλαγές που επιθυμεί να επιφέρει η πηγή στη συμπεριφορά του δέκτη των μηνυμάτων της και στο κοινωνικό περιβάλλον γενικότερα. Ο πομπός των μηνυμάτων είναι ο πολιτιστικός οργανισμός και το κοινό είναι ο δέκτης. Ο καθορισμός του σκοπού μιας επικοινωνιακής πράξης πρέπει να δίνει απαντήσεις σε τρεις τουλάχιστον ερωτήσεις

1.Ποιές ενέργειες πρέπει να γίνουν;

2. Ποιος πρέπει να τις κάνει;

3. Πότε πρέπει να γίνουν οι ενέργειες αυτές προκειμένου να έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα;  (Καστόρας, ο.π :81).

Για να καθοριστεί ο σκοπός σωστά και εύκολα πρέπει πάντα να προηγείται μία μελέτη των προβλημάτων που ενδέχεται να αντιμετωπίζει ο δέκτης των μηνυμάτων. Έτσι βοηθάει στην στρατηγική επικοινωνίας πάντα να προηγείται μία ανάλυση του κοινού.

Β) Ανάλυση κοινού.

Η ανάλυση κοινού αποτελεί μία προσπάθεια να εκτιμηθούν και να αποτυπωθούν σωστά οι αντιλήψεις του κοινού σχετικά με τα μηνύματα που πρέπει να σταλούν. Θα πρέπει να προηγηθεί η σύνταξη ενός καταλόγου μέσα στον οποίο θα αναφέρονται οι ιδιαιτερότητες και τα βασικά γνωρίσματα των ανθρώπων που συνθέτουν το κοινό (Σταθακόπουλος, 1997:77). H διαδικασία αυτή δεν είναι απλή διότι το κοινό - δέκτης είναι ανομοιογενές και περιλαμβάνει «διαφορετικές κοινωνικές, γεωγραφικές, πολιτισμικές και ηλικιακές κατηγορίες ανθρώπων». Μία άλλη διάκριση είναι οι συχνοί επισκέπτες, οι περιστασιακοί και αυτοί που δεν επισκέπτονται τους πολιτιστικούς οργανισμούς(Αθανασόπουλου κ.συν, ο.π:119). Σύμφωνα με τους Hill et al.(2003:37) το κοινό μπορεί να διακριθεί σε «δέκτη» (arts receptor), «συνεργάτη» (stake-holder) και «πελάτη» (customer).

Γ) Προγραμματισμός και υλοποίηση της επικοινωνιακής στρατηγικής.

Αφού καθοριστεί ο σκοπός και οι επιμέρους στόχοι, αφού γίνει η ανάλυση του κοινού θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το εξωτερικό και το εσωτερικό περιβάλλον του πολιτιστικού οργανισμού. Θα ήταν καλό να εφαρμοστεί η μέθοδος SWOT η οποία είναι μια τεχνική προσωρινού προγραμματισμού που αξιολογεί τα δυνατά σημεία (strengths), τις αδυναμίες (weaknesses), τις ευκαιρίες (opportunities) και τις απειλές (threats) (Montana & Charnov,2002:185-188). Τα δυνατά σημεία και οι αδυναμίες αφορούν στο εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού ενώ οι ευκαιρίες και οι απειλές στο εξωτερικό. Κάθε πολιτιστικός φορέας όπως είναι ένα μουσείο για παράδειγμα  διαθέτει κάποια πλεονεκτήματα (κτίριο, συλλογές, υπάλληλοι, διαφήμιση) αλλά έχει πιθανών ελλείψεις και αδυναμίες σε κάποιους άλλους τομείς.

Αφού αξιολογηθούν τα παραπάνω σε συνδυασμό με το μεταβαλλόμενο κοινωνικό οικονομικό πλαίσιο, το νομοθετικό πλαίσιο που επικρατεί και την ύπαρξη ή όχι ανταγωνιστικών πολιτιστικών φορέων στην ίδια περιοχή επιλέγεται η κατάλληλη στρατηγική επικοινωνίας. Πολλές φορές οργανώνονται και εναλλακτικές κατευθύνσεις στις οποίες μπορεί να στραφεί ο πολιτιστικός οργανισμός σε μία κρίσιμη φάση. Μάλιστα καλό θα ήταν να υπάρχει μία λίστα με πιθανές στρατηγικές έτσι ώστε να συγκρίνονται οι διάφορες μέθοδοι και να υπερτερεί η καταλληλότερη (Χαμπούρη- Ιωαννίδου, ο.π:53).

Οι τρόποι, τα μέσα και τα κανάλια που επιλέγει ένας πολιτιστικός οργανισμός για να επικοινωνήσει με το κοινό του είναι ποικίλοι, « ενημερωτικά φυλλάδια, αφίσες, περιοδικά, κατάλογοι, δελτία δραστηριοτήτων σε τακτά χρονικά διαστήματα, άρθρα, δελτία τύπου, συνεντεύξεις, επιστολές, δρώμενα, κάλυψη από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, διαδίκτυο» (Κακούρου – Χρόνη, 2002:123). Θα μπορούσε να προσθέσει κάποιος τις δημόσιες σχέσεις, την προσωπική επικοινωνία, τη συνεργασία με άλλους φορείς.

Τέλος είναι σημαντικό κάθε επικοινωνιακή προσπάθεια να εκτείνεται στα πλαίσια συγκεκριμένων χρονικών ορίων, να τηρείται δηλαδή ένα χρονοδιάγραμμα.

Δ)  Έλεγχος και Αξιολόγηση.

Ο έλεγχος είναι η τελευταία φάση της επικοινωνιακής στρατηγικής αλλά όχι λιγότερο σημαντικός. Παρέχει σε διαρκή βάση τη δυνατότητα να αξιολογείται η εκτελούμενη διαδικασία ανάλογα πάντα με τους στόχους που έχουν τεθεί. Σκοπός επομένως είναι να επιβεβαιωθεί ότι τα αποτελέσματα που προκύπτουν είναι τα αναμενόμενα και πως η διαδικασία της επικοινωνίας ανάμεσα στον πολιτιστικό οργανισμό και το κοινό έχει επιτευχθεί. Σε αντίθετη περίπτωση πραγματοποιούνται διορθωτικές αλλαγές (Φαναριώτης, 1999:158-165).

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

2. Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αίγινας- Ίδρυμα Παναγή και Ελένης Ηρειώτη.

2.1.  Σύντομη παρουσίαση του Μουσείου.

Στο δεύτερο αυτό μέρος επιχειρείται η σύνδεση της θεωρητικής προσέγγισης του θέματος με την άμεση πρακτική εφαρμογή μέσα από την μελέτη της επικοινωνιακής στρατηγικής που ακολουθεί το Λ.Μ. Η συγκεκριμένη επιλογή έγινε λόγω του εξαιρετικά σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει το Μουσείο στα πολιτιστικά δρώμενα του νησιού και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που ο Σύλλογος «οι Φίλοι του Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας» βοηθάει και στηρίζει όχι μόνο το Μουσείο αλλά στοχεύει σε δραστηριότητες όπως η ανακαίνιση του ιστορικού Πύργου του Μάρκελλου και η ταξινόμηση του πολύτιμου αρχείου της Ιστορικού Γωγώς Κουλικούρδη βοηθώντας ταυτόχρονα να γίνει το σπίτι της (το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα από το Μουσείο) επισκέψιμο.

Το Λ.Μ λειτουργεί ως μη κερδοσκοπικό ΝΠΙΔ (ΦΕΚ ίδρυσης αριθ. Φύλου 659/4-8-1997) και στεγάζεται σε νεοκλασικό κτίριο του 1828 επί της οδού Σπύρου Ρόδη 16, το οποίο κληροδότησε στο Δήμο της Αίγινας η Πολύμνια Ηρειώτη-Θωμάκου. Σε αυτό συνέβαλε η φίλη της Πολύμνιας, αείμνηστη καθηγήτρια και διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ιστορικός Γωγώ Κουλικούρδη, της οποίας ήταν στόχος ζωής η ίδρυση του Λαογραφικού Μουσείου της Αίγινας (Γαλάνη-Κρητικού,2010:39).

Η δωρήτρια Πολύμνια Ηρειώτη-Θωμάκου ήταν κόρη του Παναγή Ηρειώτη διδάκτορος της Φιλοσοφίας, ο οποίος σπούδασε στη Γερμανία στο Πανεπιστήμιο του Ερλάγκεν, και της Ελένης Λογιωτατίδη, δισέγγονης του στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη. Παππούς της ήταν ο Σπύρος Λογιωτατίδης, διδάκτωρ της Φιλολογίας και της Αρχαιολογίας και Βουλευτού της Αίγινας ενώ προπάππος της ήταν ο Γεώργιος Λογιωτατίδης, πρόκριτος , μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αρχηγός της επανάστασης στην Αίγινα.

Ιδιαίτερα ο πατέρας της Παναγής Ηρειώτης υπήρξε σοφός μελετητής της Αρχαίας Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας, της Αρχαιολογίας και της Λαογραφίας, είχε δημοσιεύσει πολλές σχετικές μελέτες και είχε εκδώσει πολλά αρχαία κείμενα με δικά του σχόλια. Επίσης είχε επαφές με όλους τους μεγάλους Ευρωπαίους Αρχαιολόγους που έκαναν ανασκαφές στην Αίγινα και υπάρχει σήμερα στο Αρχείο του Μουσείου η σχετική τους αλληλογραφία. Μολονότι είχε τα προσόντα να γίνει καθηγητής Πανεπιστημίου  στη Γερμανία, προτίμησε να ζήσει στο νησί μέχρι το θάνατο του το 1930 και να διδάξει στο «Σχολαρχείο», του οποίου υπήρξε Διευθυντής. Με την γυναίκα του είχαν αποκτήσει πέντε κόρες και τρεις γιούς και η Πολύμνια ήταν η μικρότερη.

Η Πολύμνια κληρονόμησε το σπίτι του πατέρα της, το οποίο περιελάμβανε σπουδαία οικογενειακά κειμήλια, την πλούσια βιβλιοθήκη και το αρχείο του Παναγή Ηρειώτη. Δυστυχώς μετά το θάνατο της το 1980, το σπίτι παραμελήθηκε και υπέστη καταστροφές από το σεισμό του 1981. Πολύχρονη υπήρξε η προσπάθεια για την επισκευή. Οι εργασίες αποκατάστασης ήταν πάρα πολλές και το κόστος τεράστιο, με αποτέλεσμα τα χρήματα του δανείου που εξασφαλίστηκαν  με τις προσπάθειες τις τότε δημοτικής αρχής να μην επαρκούν(πληροφορίες από το ενημερωτικό φυλλάδιο που διανέμεται στο Μουσείο).

Ο « Σύλλογος Φίλων του Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας» ιδρύθηκε το 1989 και προηγήθηκε της δημιουργίας του Μουσείου. Κατόρθωσε με προσφορές ιδιωτών, εκθέσεις, bazaars,χορούς και πολιτιστικές εκδηλώσεις να συγκεντρώσει σιγά-σιγά τα ποσά που χρειάζονταν, ώστε σταδιακά να ολοκληρωθούν οι εργασίες. Επίσης εκτός από τα όσα κληροδότησε η Πολύμνια Ηρειώτη, ο Σύλλογος συγκεντρώνει συνεχώς αντικείμενα Λαογραφικού ενδιαφέροντος και έτσι εμπλουτίζει τις συλλογές του Μουσείου.

Ο Σύλλογος  διοικείται από 7μελές Δ.Σ που εκλέγεται κάθε τρία χρόνια από τακτική Γεν.Συνέλευση, αποτελούμενο από τους Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο, Γεν Γραμματέα, Ειδ. Γραμματέα, Ταμία και δύο τακτικά μέλη. Τακτική Γενική Συνέλευση ο Σύλλογος πραγματοποιεί μια φορά το χρόνο(www.laografiko.gr).

Ο Σύλλογος και ο Δήμος Αίγινας συνεργάζονται στενά όσον αφορά στη διαχείριση του Μουσείου.

2.2. Η Επικοινωνιακή Στρατηγική του Λ.Μ.

Για να μπορέσει να ανταποκριθεί το Μουσείο στις προκλήσεις και ευκαιρίες που επικρατούν στο πολιτιστικό τοπίο, έχει ανάγκη από μία στρατηγική επικοινωνίας η οποία, σύμφωνα με την κυρία Λιλή Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου, Ειδική Γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου,  έχει να επιτελέσει τον εξής σκοπό: την προσέλκυση επισκεπτών (ημεδαπών και αλλοδαπών, χωρίς όριο ηλικίας) μέσω της προβολής και προώθησης των πολιτιστικών αγαθών και υπηρεσιών που φιλοξενεί. Συνεχίζοντας προσθέτει «Η επικοινωνιακή στρατηγική αποφασίζεται συνήθως από το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου των Φίλων του Μουσείου» (ΠαράρτημαΙ). Επιμέρους στόχος αλλά πάρα πολύ σημαντικός είναι η εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας του Μουσείου αφού θα πρέπει να αναφερθεί ότι δεν υπάρχει προς το παρόν εισιτήριο εισόδου για τους επισκέπτες.

Όσον αφορά στην ανάλυση κοινού είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι το Λ.Μ ετοιμάζει μία έρευνα κοινού με έναυσμα τη συγκεκριμένη θεματική ενότητα που διδασκόμαστε αυτή τη στιγμή και την προτροπή μας ύστερα από εισήγηση στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου. Είναι ένα θετικό βήμα γιατί ήταν ένα στοιχείο που έλειπε από την επικοινωνιακή στρατηγική του φορέα.

Στη συνέχεια η υλοποίηση της στρατηγικής που ακολουθείται γίνεται με διάφορα μέσα και τρόπους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του Λ.Μ. λαμβάνοντας υπόψη τα θετικά αλλά και τα αρνητικά στοιχεία που υπάρχουν. Θεωρούμε πως η εφαρμογή της μεθόδου SWOT η οποία αναφέρθηκε στο πρώτο μέρος θα βοηθούσε στον καλύτερο προγραμματισμό της επικοινωνιακής στρατηγικής.

2.2.1 Η επικοινωνία μέσα στο Μουσείο.

Η πρώτη εντύπωση που αποκομίζει ο επισκέπτης μπαίνοντας στο εξαιρετικό αναπαλαιωμένο νεοκλασικό κτίριο του 1828 στο κέντρο της Αίγινας είναι η ύπαρξη χώρων καθαρών και φιλόξενων. Έτσι οι επισκέπτες νοιώθουν πως θα αξιοποιήσουν γόνιμα τον ελεύθερο τους χρόνο και πως αξίζει τον κόπο να περιηγηθούν στις συλλογές του Μουσείου.

Η έλλειψη σήμανσης και επεξηγηματικών πινακίδων στα αντικείμενα έρχεται να καλυφθεί από το ευγενικό προσωπικό το οποίο αποτελείται από εθελοντές, οι οποίοι κατευθύνουν και δίνουν τις κατάλληλες πληροφορίες στους επισκέπτες. Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί πως η μόνιμη υπάλληλος που υπήρχε τα τρία τελευταία χρόνια μετατέθηκε σε άλλο Μουσείο του νησιού και είναι επιτακτική η ανάγκη ύπαρξης μόνιμου προσωπικού με την κατάλληλη επιστημονική κατάρτιση για να μπορεί να λειτουργήσει  το Μουσείο τις καθημερινές εκτός από τα Σαββατοκύριακα που είναι επισκέψιμο πια.

Στο χώρο υποδοχής υπάρχουν επίσης ενημερωτικά φυλλάδια με πληροφοριακό υλικό για το Μουσείο στην ελληνική και αγγλική γλώσσα ενώ οι εθελοντές μιλούν και γαλλικά επίσης.

Οι εγκαταστάσεις του Μουσείου καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων (εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών, ενημερωτικών κλπ) και απευθύνονται σε ένα πολύμορφο κοινό με διαφορετικά και ποικίλα ενδιαφέροντα αποδεικνύοντας έτσι το σημαντικό ρόλο της «ατμόσφαιρας» του χώρου στην επικοινωνιακή διαδικασία.

Όπως αναφέρει η κυρία Λιλή Πέππα – Σαρρηδημητρόγλου οι εκθεσιακοί χώροι είναι άνετοι και παρουσιάζονται αντικείμενα που προέρχονται από παλιές αστικές Αιγινήτικες οικογένειες. Σημαντικό στοιχείο ενημέρωσης και πληροφόρησης για την Ιστορία και ιδιαίτερα για την Λαογραφία της Αίγινας είναι η ύπαρξη του Αρχείου του Καθηγητή Παναγή Ηρειώτη πατέρα της δωρήτριας του Μουσείου. Υπάρχει στο ισόγειο διαμορφωμένο το χωριάτικο σπίτι στο οποίο εκτός από τα διάφορα εργαλεία μπορεί κανείς να δει μοναδικά παλαιά εργαλεία που χρησιμοποιούνταν για την συλλογή του «Αιγινήτικου Φιστικιού». Σε έναν άλλο διαμορφωμένο ανάλογο χώρο υπάρχει το «Ναυτικό Σπίτι ή το Σπίτι του Ψαρά» όπου εκθέτονται εκτός των άλλων ναυτικών εργαλείων μια σειρά από ενδιαφέροντα αντικείμενα που αφορούν στην «Σπογγαλιεία» που άνθισε στην Αίγινα τουλάχιστον πριν από εκατό χρόνια. Μια αρκετά ευρύχωρη αίθουσα του ισογείου φιλοξενεί το 90% περίπου των πολιτιστικών εκδηλώσεων του νησιού. Σε κάποιο σημείο της αυλής του Μουσείου μπορεί κανείς να δει  την αναπαράσταση του αρχαίου  νομισματοκοπείου όπου το 1828 ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας εδώ, στην Πρώτη Πρωτεύουσα  της νεότερης Ελλάδος έκοψε το πρώτο νόμισμα  του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους το φοίνικα. Όλα αυτά κάνουν το Ιστορικό και  Λαογραφικό Μουσείο της Αίγινας  ξεχωριστό

( Παράρτημα Ι).

Ο τρόπος παρουσίασης των αντικειμένων οργανώνεται με σαφήνεια και ισορροπία.  Έτσι, τα αντικείμενα δεν παρουσιάζονται αποκομμένα από το χώρο και τον χρόνο μέσα στον οποίο έζησαν τα μέλη της οικογένειας Ηρειώτη αλλά συνεχίζουν να υπάρχουν και να δημιουργούν στους επισκέπτες αισθήματα συγκίνησης και νοσταλγίας.

Το «άνοιγμα» του Λ.Μ. προς τα έξω, τη διεύρυνση του κοινωνικού του προορισμού, αλλά και την εδραίωση της έξωθεν καλής μαρτυρίας του ενεργοποίησε η συστηματική διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων στην αίθουσα του ισογείου όπως ήδη αναφέρθηκε. Οι περιοδικές εκθέσεις του αποτελούν μέσο προσέλκυσης των επισκεπτών οι οποίοι σε κάποιες περιπτώσεις γεμίζουν τις αίθουσες ασφυκτικά. Παραδείγματα εκθέσεων που έχουν λάβει χώρα στο ισόγειο του μουσείου υπάρχουν στο Παράρτημα ΙΙ.

Η εκδοτική δραστηριότητα αποτελεί βασικό και διαχρονικό μέσο επικοινωνίας με το κοινό. Όπως επισημαίνει η κυρία Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου «Ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου έχει στο ενεργητικό του και εκδοτικό έργο, όπως κάποια από τα βιβλία της ιστορικού Γεωργίας Κουλικούρδη που αναφέρονται στην ιστορία της Αίγινας, τα οποία εξέδωσε εξ ολοκλήρου και επιπλέον προέβη στην επανέκδοση μερικών από αυτά που είχαν εξαντληθεί. Έχει επίσης εκδώσει και το βιβλίο του Θ. Καρζή με θέμα την Αρχαία Αίγινα. Πριν από τέσσερα περίπου χρόνια κυκλοφόρησε με δαπάνες του Συλλόγου το CD που δημιούργησε και  επιμελήθηκε η εκπαιδευτικός κυρία Άννα Ρόδη με θέμα το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Αίγινας και στην συνέχεια παραχώρησε αφιλοκερδώς τα δικαιώματα των πωλήσεων του στο Μουσείο. Οι πιο πάνω αναφερθείσες εκδόσεις πωλούνται από το Μουσείο και ενισχύουν κατά κάποιο τρόπο τα οικονομικά του».

 Τα τρία προηγούμενα χρόνια πραγματοποιήθηκαν στο Λ.Μ με μεγάλη επιτυχία τα εκπαιδευτικά προγράμματα που διοργάνωνε η υπάλληλος του Δήμου κυρία Αρετή Πηγιαδίτη. Τα προγράμματα είχαν  τίτλο «Το σχολείο πάει Μουσείο- διασχίζοντας τη θάλασσα -με αφορμή ένα κανάτι». Ήταν τρία προγράμματα που σχεδιάστηκαν από το Λαογραφικό Μουσείο, έγιναν  για πρώτη φορά και είχαν ως στόχο τα παιδιά να ανακαλύψουν και να μάθουν με βιωματικό τρόπο τα εκθέματα του Λαογραφικού Μουσείου,  μέσα από διάφορες δραστηριότητες.

Ένα άλλο θετικό στοιχείο που βοηθάει στην επικοινωνία του Μουσείου με τους νέους είναι ότι από τον Μάιο του 2012  το Λ.Μ έχει ενταχθεί ως εκπαιδευτικός προορισμός σε προγράμματα του Ελληνικού Σώματος Οδηγισμού. Το ΣΕΟ εκδήλωσε ενδιαφέρον και απέστειλε επιστολή στο τότε Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (νυν Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού)  για το θέμα αυτό. Στην επιστολή υπήρχε συνημμένο ερωτηματολόγιο- παιχνίδι γνώσεων με το οποίο τα παιδιά από όλη την Ελλάδα μπορούν μέσα από το παιχνίδι να γνωρίσουν το Μουσείο καλύτερα. Σε αυτό το εγχείρημα ήταν υπεύθυνη η εθελόντρια Κωνσταντίνα Χατζίνα (τότε υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Τοπικού Τμήματος Ελληνικού Οδηγισμού). Να σημειωθεί πως αυτό το ερωτηματολόγιο έχει χρησιμοποιηθεί και για τη διοργάνωση παιχνιδιού τύπου «κυνήγι θησαυρού» σε γάλλους επισκέπτες με τη  συνεργασία μεγάλου τουριστικού  γραφείου της Πρωτεύουσας το καλοκαίρι του 2013.

Για τους ενήλικες πραγματοποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα ομιλίες ποικίλου περιεχομένου που είναι ανοιχτές για το κοινό με στόχο την ευαισθητοποίηση του τελευταίου σε θέματα τέχνης και όχι μόνο.

Οι χώροι του Μουσείου διατίθενται αντί ενοικίου και σε άλλους φορείς για να πραγματοποιήσουν δικές τους εκδηλώσεις.

Τελειώνοντας με το θέμα της επικοινωνίας μέσα στο Μουσείο θα θέλαμε να επισημάνουμε την ανάγκη να ληφθεί μέριμνα για τα ΑΜΕΑ και τους ηλικιωμένους όσον αφορά στην πρόσβαση.  Άλλη μία πρόταση είναι η λειτουργία ενός αναψυκτηρίου προσαρμοσμένο με το περιβάλλον του νεοκλασικού αυτού κτιρίου.

 Ένα καθαρό και όμορφα διακοσμημένο αναψυκτήριο μπορεί να οδηγήσει τον επισκέπτη και στις αίθουσες του μουσείου και να βοηθήσει στην αύξηση των πόρων του Μουσείου εφόσον βέβαια οι υπηρεσίες που θα προσφερθούν θα είναι ποιοτικές. Ανάλογα μπορεί να λειτουργήσει και η ύπαρξη πωλητηρίου. Αποτελεί χώρο στον οποίο συνεχίζεται ο επικοινωνιακός ρόλος του μουσείου και μετά την επίσκεψη στους εκθεσιακούς χώρους.

2.2.2 Η επικοινωνία έξω από το  Μουσείο.

Το Λ.Μ βρίσκεται σε εξαιρετικά προνομιούχα θέση, στο ιστορικό κέντρο της πόλης της Αίγινας πολύ κοντά στο κεντρικό λιμάνι του νησιού. Για την διαρρύθμιση του κτιρίου δε θα πούμε περισσότερα από όσα ήδη έχουν αναφερθεί σε προηγούμενο μέρος. Το  μόνο που θα θέλαμε να επισημάνουμε ύστερα από παρατηρήσεις πολυάριθμων επισκεπτών είναι ότι δεν υπάρχει κάποια πινακίδα στο λιμάνι ή στους γύρω δρόμους που να κατευθύνει τους επισκέπτες προς αυτό. Θα πρέπει κάποιος να πλησιάσει πολύ κοντά στο κτήριο για να αντιληφθεί ότι πρόκειται για το συγκεκριμένο μουσείο, βλέποντας την πινακίδα με το ωράριο λειτουργίας ή τα κατά περίπτωση banners που ενημερώνουν για τις τρέχουσες εκθέσεις.

Όπως είναι γνωστό η διατήρηση της θετικής δημόσιας εικόνας των μουσείων, η εξεύρεση πόρων και ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας αποτελούν κρίσιμα θέματα δημοσίων σχέσεων που αντιμετωπίζουν (Ξύγγη,2000:179). To Λ.Μ. δεν αποτελεί εξαίρεση από τα θέματα αυτά και τα μέσα που χρησιμοποιεί είναι για να διατηρεί τη θετική του δημόσια εικόνα είναι η τοπική διαδικτυακή ειδησεογραφική πύλη (Αegina Portal), καθώς επίσης και δημοσιεύσεις σε άλλες τοπικές ηλεκτρονικές εφημερίδες, ιστοσελίδες ιδιωτών, στον έντυπο τοπικό τύπο. Σε αυτά έρχεται να προστεθεί η επικοινωνία του Συλλόγου των Φίλων του Μουσείου με τα μέλη είτε με έντυπες προσκλήσεις που αποστέλλονται ταχυδρομικώς είτε με τηλεφωνική επικοινωνία. Συνεχίζοντας η κυρία Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου αναφέρει πως «άλλο ένα μέσο που χρησιμοποιείται σαν επικοινωνιακή πολιτική είναι οι αφίσες που αναρτώνται σε εμφανή σημεία του νησιού της σε προθήκες πολιτιστικών συλλόγων, βιβλιοπωλεία, κέντρα πώλησης έντυπου τύπου, ειδικά πλαίσια σε κεντρικά σημεία (βλέπε πλατείες, προβλήτα λιμανιού, εκδοτήρια εισιτηρίων)  και  ενημερώνουν της πολίτες για της διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις».

Το Λ.Μ. είναι ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της Αίγινας. Δε θα μπορούσε παρά να αξιοποιήσει λοιπόν τα πλέον σύγχρονα μέσα που υπηρετούν τις προσταγές του σύγχρονου μάρκετινγκ  όπως το διαδίκτυο για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις σημερινές απαιτήσεις και να γίνει περισσότερο ελκυστικό στο ευρύ κοινό. Η ιστοσελίδα του Μουσείου στο διαδικτυακό τόπο www.laografiko.gr είναι στη διαδικασία ενημέρωσης και βελτίωσης της.

2.2.3 Αξιολόγηση και έλεγχος της επικοινωνιακής στρατηγικής του Λ.Μ.-Συμπεράσματα.

Η επιτυχία ή όχι μιας επικοινωνιακής στρατηγικής ορίζεται από το αποτέλεσμα της. Όλα αυτά τα χρόνια της λειτουργίας του έχει δημιουργήσει μία σχέση αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης με το κοινό. Η αξιολόγηση γίνεται από το σύλλογο των Φίλων του Μουσείου κυρίως στα συμβούλια που γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα καθώς και από την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Αίγινας υπό την εποπτεία του οποίου λειτουργεί επίσης.

Τα ισχυρά σημεία του Λ.Μ είναι η μακροχρόνια καταξίωσή του στη συνείδηση του κοινού, η ποιότητα των συλλογών και των υπηρεσιών του, η ποικιλία των πολιτιστικών του δράσεων. Ως αδυναμίες της στρατηγικής επικοινωνίας του Μουσείου, θα επισημαίναμε την απουσία ενημερωτικών φυλλαδίων σε κομβικά σημεία της πόλης (λιμάνι, μεγάλα ξενοδοχεία κλπ) για ενημέρωση ξένων επισκεπτών, και την ανάγκη ευρύτερης χρήσης των νέων τεχνολογιών με στόχο την ενδυνάμωση της επικοινωνίας του με περισσότερες κατηγορίες κοινού, την έλλειψη μόνιμου προσωπικού για να  μπορεί να λειτουργεί περισσότερες ώρες και να ταυτίζεται το ωράριο λειτουργίας με την άφιξη των κρουαζιερόπλοιων και γενικότερα με τα μειωμένα δρομολόγια των πλοίων που συνδέουν την Αίγινα με τον Πειραιά.

Γίνεται έλεγχος των στόχων που έχουν τεθεί και άλλες προτάσεις βρίσκονται υπό συζήτηση για την αναμόρφωση της τακτικής προσέλκυσης επισκεπτών και οικονομικής βιωσιμότητας του Μουσείου.

Ενδεικτικά παραθέτουμε όσα μας ανέφερε η κυρία Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου: «Το Μουσείο συνεργάζεται ήδη με πολιτιστικούς συλλόγους του νησιού αλλά και η περαιτέρω συνεργασία με σημαντικούς  πολιτιστικούς χώρους και ιδρύματα της π.χ. είναι ο Ναός της Αφαίας, το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Καπράλου κ.ά. και η δημιουργία ενιαίου εισιτηρίου είναι υπό συζήτηση από την πλευρά του Λαογραφικού, αλλά υπάρχουν πολλοί παράγοντες που δεν ευνοούν εύκολα αυτή τη διαδικασία».

Στη σημερινή πραγματικότητα που χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία της πληροφορίας και της γνώσης, τις ραγδαίες εξελίξεις και την οικονομική αποδυνάμωση ιδιαίτερα της περιφέρειας, οι πολιτιστικοί οργανισμοί και ιδιαίτερα τα μουσεία που βρίσκονται στις μικρές κοινωνίες όπως είναι και η Αίγινα καλούνται να σταθούν αρωγοί στον πολίτη μέσα από τη διάχυση της γνώσης και να μετατραπούν από απλές αίθουσες παρουσίασης διαφόρων συλλογών σε χώρους επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Μόνο έτσι θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα τους και θα συμβάλλουν  στην οικονομική ανάπτυξη της εκάστοτε περιοχής που απορρέει ως φυσική αναγκαιότητα της ανόδου του πολιτισμικού τομέα.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

Μίνι συνέντευξη με την Ειδική Γραμματέα του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου « Οι Φίλοι του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας» την κυρία Λιλή Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου, βιβλιοθηκονόμο.

1. Σε ποιο κοινό απευθύνεται το Μουσείο ; Ποια είναι η κοινωνική αποστολή του;

Το Μουσείο απευθύνεται στο κοινό της Αίγινας και σε όλους της επισκέπτες  του νησιού ημεδαπούς και αλλοδαπούς χωρίς ηλικιακό όριο. Η κοινωνική αποστολή του είναι η προσέλκυση επισκεπτών προκειμένου να γνωρίσουν από κοντά μέσω των εκθεμάτων του Μουσείου  την Ιστορία και τη Λαογραφία του νησιού και να προβληθούν ενδιαφέροντα πολιτιστικά στοιχεία.

2. Πραγματοποιεί το μουσείο έρευνες κοινού; (βλέπουμε σε μουσεία του εξωτερικού και στη βιβλιογραφία ότι η έρευνα κοινού αποτελεί μια σημαντική πρακτική για να προσδιοριστεί η στρατηγική της πολιτιστικού οργανισμού)

Δεν νομίζω ότι πραγματοποιούνται ιδιαίτερες έρευνες κοινού κάτι που πράγματι γίνεται σε μουσεία του εξωτερικού αλλά και  σε μεγάλα Ελληνικά μουσεία. Πιστεύω ότι βασικός λόγος είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει στο μουσείο μόνιμο προσωπικό και ιδιαίτερα εκπαιδευμένο στα θέματα στατιστικών και σχετικών ερευνών.

3.Ποιος είναι ο ρόλος της επικοινωνίας στην προβολή του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας;

Ο ρόλος της επικοινωνίας είναι ένα σημαντικό στοιχείο στην προβολή του Μουσείου γιατί η σωστή επικοινωνία, στοχεύει πάντα στο να γνωστοποιήσει στο κοινωνικό σύνολο την ύπαρξη του και της  διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται  από το Μουσείο έχοντας σαν απώτερο στόχο την προσέλκυση επισκεπτών. 

4. Υπάρχει οργανωμένη επικοινωνιακή στρατηγική στο μουσείο ; Είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού ομάδας ή οργανώνεται σε ατομική βάση

Υπάρχει επικοινωνιακή πολιτική στο Μουσείο αλλά υπάρχουν περιθώρια για περισσότερη βελτίωση κάτι για το οποίο προσπαθεί ο Σύλλογος Φίλων του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου. Η επικοινωνιακή στρατηγική αποφασίζεται συνήθως από το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου των Φίλων του Μουσείου.

5.Ποια μέσα χρησιμοποιούνται στην επικοινωνιακή στρατηγική του μουσείου και κατά πόσον χρειάζονται βελτίωση;

Τα μέσα που χρησιμοποιεί το Μουσείο σαν επικοινωνιακή πολιτική είναι πρωτίστως τα τελευταία χρόνια, η τοπική τηλεόραση (Aegina Portal) η οποία δημοσιεύει έγκαιρα της ανακοινώσεις που αφορούν της διάφορες εκδηλώσεις του Μουσείου και καλύπτει της τηλεοπτικά τις θεματικές ενότητες των πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκθέσεων που πραγματοποιούνται στην αίθουσα εκδηλώσεων και στον αύλιο χώρο του Μουσείου. Αρκετές δημοσιεύσεις για εκδηλώσεις αναρτώνται της σε ηλεκτρονικές εφημερίδες του νησιού, σε blogs ιδιωτών, καθώς της και στον έντυπο τύπο που εκδίδεται στην Αίγινα, δηλαδή σε εφημερίδες και περιοδικά. Ουσιαστική είναι και η επικοινωνιακή πολιτική που χρησιμοποιεί ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου για την ενημέρωση των μελών του σχετικά με ότι αφορά της διάφορες εκδηλώσεις του. Η συγκεκριμένη επικοινωνία πραγματοποιείται με έντυπες προσκλήσεις που αποστέλλονται στα μέλη του συλλόγου ταχυδρομικώς καθώς ενίοτε και η τηλεφωνική επικοινωνία. Άλλο ένα μέσο που χρησιμοποιείται σαν επικοινωνιακή πολιτική είναι οι αφίσες που αναρτώνται σε εμφανή σημεία του νησιού της σε προθήκες πολιτιστικών συλλόγων, βιβλιοπωλεία, κέντρα πώλησης έντυπου τύπου, ειδικά πλαίσια σε κεντρικά σημεία (βλέπε πλατείες, προβλήτα λιμανιού, εκδοτήρια εισιτηρίων)  και  ενημερώνουν της πολίτες για της διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

6. Ποιο είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας βάσει του οποίου διαφοροποιείται από τον ανταγωνισμό και στο οποίο στηρίζεται η στρατηγική του στον τομέα του μάρκετινγκ και της επικοινωνίας;

Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί το Μουσείο από τον ανταγωνισμό με άλλα παρεμφερή ιδρύματα. Εξάλλου κάθε Λαογραφικό Μουσείο έχει τα δικά του ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά που το κάνουν ξεχωριστό στο είδος του. Βασικά ίσως πλεονεκτήματα  κατά την άποψή μου είναι ότι το κτήριο του Μουσείου είναι ένα εξαιρετικό αναπαλαιωμένο  νεοκλασικό κτίσμα του 1828 που βρίσκεται στο κέντρο της Αίγινας,  με αρκετή άνεση της εκθεσιακούς του χώρους όπου εκθέτονται αντικείμενα που προέρχονται από παλιές αστικές Αιγινήτικες οικογένειες. Σημαντικό στοιχείο ενημέρωσης και πληροφόρησης για την Ιστορία και ιδιαίτερα για την Λαογραφία της Αίγινας είναι η ύπαρξη του Αρχείου του Καθηγητή Παναγή Ηρειώτη πατέρα της δωρήτριας του Μουσείου. Υπάρχει της διαμορφωμένο το χωριάτικο σπίτι στο οποίο εκτός από τα διάφορα εργαλεία μπορεί κανείς να δει μοναδικά παλαιά εργαλεία που χρησιμοποιούνταν για την συλλογή του «Αιγινήτικου Φιστικιού». Σε έναν άλλο διαμορφωμένο ανάλογο χώρο υπάρχει το «Ναυτικό Σπίτι ή το Σπίτι του Ψαρά» όπου εκθέτονται εκτός των άλλων ναυτικών εργαλείων μια σειρά από ενδιαφέροντα αντικείμενα που αφορούν στην «Σπογγαλιεία» που άνθισε στην Αίγινα τουλάχιστον πριν από εκατό χρόνια. Μια αρκετά ευρύχωρη αίθουσα του ισογείου όπου φιλοξενεί το 90% περίπου των πολιτιστικών εκδηλώσεων του νησιού. Σε κάποιο σημείο της αυλής του Μουσείου μπορεί κανείς να δει  την αναπαράσταση του αρχαίου  νομισματοκοπείου όπου το 1828 ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας εδώ, στην Πρώτη Πρωτεύουσα  της νεότερης Ελλάδος έκοψε το πρώτο νόμισμα  του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους το φοίνικα. Όλα αυτά κάνουν το Ιστορικό και  Λαογραφικό Μουσείο της Αίγινας  ξεχωριστό.

7.Ποιες προτάσεις προκύπτουν για τη βελτίωση της επικοινωνίας του μουσείου αν αυτή δεν κρίνεται ικανοποιητική;

Ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου προσπαθεί πάντα και σχεδιάζει για τη βελτίωση της επικοινωνίας του Μουσείου όπου και αν υπάρχει   ανάγκη.

8.Θεωρείτε ότι είναι εύκολη η συνεργασία με τα άλλα πολιτιστικά ιδρύματα που υπάρχουν στο νησί? ( για παράδειγμα θα μπορούσε να καθιερωθεί ένα ενιαίο εισιτήριο για επίσκεψη στα διάφορα μουσεία του νησιού  και έτσι να έχει κίνητρο ο επισκέπτης – τουρίστας- μόνιμος κάτοικος )

Το Μουσείο συνεργάζεται ήδη με πολιτιστικούς συλλόγους του νησιού αλλά και η περαιτέρω συνεργασία με σημαντικούς  πολιτιστικούς χώρους και ιδρύματα της π.χ. είναι ο Ναός της Αφαίας, το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Καπράλου κ.ά. και η δημιουργία ενιαίου εισιτηρίου είναι υπό συζήτηση από την πλευρά του Λαογραφικού, αλλά υπάρχουν πολλοί παράγοντες που δεν ευνοούν εύκολα αυτή τη διαδικασία. Βασικός λόγος είναι η έλλειψη μόνιμου προσωπικού του Μουσείου για να μπορεί να λειτουργεί περισσότερες ώρες καθώς και τα μειωμένα δρομολόγια των πλοίων που συνδέουν  την Αίγινα με τον Πειραιά και που δεν βοηθά στην αύξηση της επισκεψιμότητας.

9.Το μουσείο διαθέτει ιστοσελίδα; Και αν ναι τυγχάνει επεξεργασίας από της υπαλλήλους σε τακτά χρονικά διαστήματα? Ενημερώνεστε για το ποσοστό επισκεψιμότητας της?

Το Μουσείο διαθέτει ιστοσελίδα στην οποία δημοσιεύονται οι διάφορες εκδηλώσεις και τα προγράμματα του έτους και πάντα το Μουσείο είναι στη διαδικασία ενημέρωσης και βελτίωσής της.

10. Το Λαογραφικό Μουσείο έχει εκδοτικό έργο;

Ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου έχει στο ενεργητικό του και εκδοτικό έργο, όπως κάποια από τα βιβλία της ιστορικού Γεωργίας Κουλικούρδη που αναφέρονται στην ιστορία της Αίγινας, τα οποία εξέδωσε εξ ολοκλήρου και επιπλέον προέβη στην επανέκδοση μερικών από αυτά που είχαν εξαντληθεί. Έχει επίσης εκδώσει και το βιβλίο του Θ. Καρζή με θέμα την Αρχαία Αίγινα. Πριν από τέσσερα περίπου χρόνια κυκλοφόρησε με δαπάνες του Συλλόγου το CD που δημιούργησε και  επιμελήθηκε η εκπαιδευτικός κυρία Άννα Ρόδη με θέμα το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Αίγινας και στην συνέχεια παραχώρησε αφιλοκερδώς τα δικαιώματα των πωλήσεων του στο Μουσείο. Οι πιο πάνω αναφερθείσες εκδόσεις πωλούνται από το Μουσείο και ενισχύουν κατά κάποιο τρόπο     τα οικονομικά του.

11.Υπάρχουν επιπλέον δραστηριότητες εκτός του μουσείου;

-Από το Δεκέμβριο του 2012 ο Σύλλογος Φίλων έχει θέση στη διάθεση των μελετητών, ερευνητών  και λοιπού  αναγνωστικού κοινού της Αίγινας και όχι μόνο τη Βιβλιοθήκη και το Αρχείο της Αιγινήτισας εκπαιδευτικού και ιστορικού Γεωργίας Κουλικούρδη. Το έντυπο και αρχειακό υλικό οργανώθηκε και ταξινομήθηκε αφιλοκερδώς από τη Βιβλιοθηκονόμο και Ειδική Γραμματέα του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου κυρία Λιλή Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου η οποία έχει θέσει σαν στόχο ζωής πέραν από το έργο της οργάνωσης και ταξινόμησης, την αξιοποίηση του υλικού του Αρχείου που θα φέρει στο φώς σημαντικά και ανέκδοτα στοιχεία από την τεράστια έρευνα για πολιτιστικά θέματα που αφορούν στην Αίγινα  με την οποία είχε ασχοληθεί η Γεωργία Κουλικούρδη. 

Λιλή Πέππα-Σαρρηδημητρόγλου

Αθήνα 9/1/2014

email: lilisarid@gmail.com

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

Ιδιαίτερα θα μπορούσαν να αναφερθούν ως παράδειγμα οι παρακάτω εκθέσεις

·       Έκθεση ζωγραφικής Μάρκου Καμπάνη (11/04/2009 έως 26/04/2009)

723 επισκέπτες.

·       Έκθεση ζωγραφικής με μελάνια Κορεατών ζωγράφων (05/06/2009 έως 10/06/2009) 349 επισκέπτες

·       Έκθεση ζωγραφικής Γιάννη Κόττη ( 20/06/2009 έως 12/07/2009)

803 επισκέπτες

·       Έκθεση ζωγραφικής Γιάννη Μόραλη ( 31/07/2009 έως 20/08/2009)

2671 επισκέπτες.

·       Έκθεση ζωγραφικής Ανδρέα Βουρλούμη ( 03/07/2010 έως 18/07/2010) 950 επισκέπτες

·       Αριθμός επισκεπτών στο Λ.Μ. από 10/2007 έως 10/2010  όπου το Μουσείο ήταν ανοιχτό μόνο τα Σαββατοκύριακα:1598

(Αρχείο καταγραφής επισκεπτών της εθελόντριας Κωνσταντίνας Χατζίνα)

===================================================================

Απόσπασμα από τη δεύτερη εργασία  της Κωνσταντίνας Χατζίνα για την θεματική ενότητα δπμ61 Πολιτιστική Επικοινωνία η οποία εκπονήθηκε τον Ιανουάριο 2014 στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών του ΕΑΠ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ. Επιβλέπουσα καθηγήτρια Δρ Μαριάννα Ψύλλα

( δεν παραθέτω τη βιβλιογραφία και το φωτογραφικό υλικό της εργασίας)