Αίγινα και τοπικά φυσικά προϊόντα διατροφής

«Η Αίγενα είναι νησί μικρό και παινεμένο

Με τα ωραία του χωριά και δεντροφυτεμένο

Έχει συκιές και αμυγδαλιές, αμπέλια, περιβόλια

Έχει ελιές και φιστικιές, αχλάδια και λεμόνια.

Έχει απάνω στα βουνά τα πεύκα φουντωμένα

Και βγάζουν το ρετσίνι τους, αράδα ένα-ένα

Οι ξένοι όταν έρχονται για να παραθερίσουν

τη θάλασσα και τα βουνά τρέχουν να χαιρετίσουν

Είναι νησάκι όμορφο, μικρό και ξακουσμένο

Νυφούλα του Σαρωνικού στα πράσινα εντυμένο».

Ποίημα της  ποιήτριας από την Αίγινα

Ασπασίας Γκίκα με τίτλο «η Αίγινα»-1976

(Λυκούρης,Β., 2009:109)

Οι κάτοικοι της Αίγινας με το πέρασμα του χρόνου ασχολήθηκαν με διάφορα είδη αγροτικών εργασιών τα οποία καθορίστηκαν από το κλίμα, τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους, τη σύσταση και το ανάγλυφο του εδάφους, τις ανθρώπινες ανάγκες αλλά και από άλλους τυχαίους ή απρόσμενους λόγους.

Όπως αναφέρει ο Γ. Μπόγρης (2009:26-49) διάφορες ιστορικές μαρτυρίες κάνουν λόγο για τις παρακάτω καλλιέργειες :

Από τον 19^ο αιώνα

·         Εισαγωγή και καλλιέργεια της πατάτας από τον Ιωάννη Καποδίστρια στην Αίγινα, στην περιοχή της Περιβόλας.

·         Καλλιέργειες ασυνήθιστες όπως λιναριού και  βαμβακιού.

Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

·         Αμπελοκαλλιέργεια.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

·         Συστηματική καλλιέργεια της φιστικιάς.

Διαχρονικά μικρές ή μεγάλες εκτάσεις (ποσότητες που αγγίζουν την αυτάρκεια) από :

·         Δημητριακά

·         Ελαιόδεντρα

·         Κηπευτικά

·         Ζαρζαβατικά

·         Χορταρικά

·         Όσπρια

·         Συκιές

·         Αμυγδαλιές

·         Ροδιές

·         Βερικοκιές

·         Πορτοκαλιές

·         Χαρουπιές

Μέχρι το 1970 οι κάτοικοι ασχολούνταν συστηματικά στα οικογενειακά τους κτήματα ή και ως εργάτες σε άλλα για να έχουν ένα πρόσθετο μεροκάματο που απέδιδαν σε είδος ή σε χρήμα.

Στις αρχές της δεκαετίας του 70 επικρατεί η μονοκαλλιέργεια της φιστικιάς και η τουριστική ανάπτυξη έχει ως αποτέλεσμα την κατάτμηση της αγροτικής γης υποβαθμίζοντας το φυσικό περιβάλλον γενικότερα.

Σήμερα ελάχιστες οικογένειες του νησιού απασχολούνται κατά κύριο επάγγελμα ή για συμπληρωματικό εισόδημα με την αγροτική παραγωγή.

Τα κυριότερα φυσικά προϊόντα διατροφής που παράγονται στην Αίγινα είναι αυτή τη στιγμή τα παρακάτω :

·         Κηπευτικά είδη (κολοκύθια, ντομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, ξυλάγγουρα, παντζάρια, ραδίκια, σπανάκι, ραπάνια, λάχανα, κουνουπίδια, μπρόκολα, σκόρδα, κρεμμύδια, βλίτα, πατάτα) στις περιοχές Μαραθώνας, Περιβόλα, Λιβάδι, Κυψέλη, Πέρδικα και Κοντός. Πρόκειται για προϊόντα πολύ καλής ποιότητας, σε μικρότερες ποσότητες όμως από αυτές του παρελθόντος.

·         Δενδροκαλλιέργειες (αμυγδαλιές, βερικοκιές, λεμονιές, πορτοκαλιές, ροδιές, συκιές).

·         Προϊόντα μελισσοκομίας σε περιορισμένο βαθμό.

·         Λάδι.

·         Φιστίκι.  «Σήμερα στο νησί υπάρχουν 200.000 περίπου δέντρα με μέση ετήσια απόδοση 1.300 τόνους, καθώς η καλλιέργεια έχει εκμηχανιστεί, ενώ η ποικιλία Αιγίνης, η κοιλαράτη, η οποία θεωρείται αρκετά παραγωγική με καρπούς πολύ καλής ποιότητας και παρήχθη μαζικά στα φυτώρια της Αίγινας, έχει διαδοθεί και στην υπόλοιπή Ελλάδα»(Σφυρόερα, 2002:379).

·         Προϊόντα αλιευτικής δραστηριότητας (κατσούλες κλπ)

·         Τυροκομικά προϊόντα (γκερεμέζι, τσίγαρα κλπ)

Σύμφωνα με το περιοδικό Χρώματα και Γεύσεις του Σαρωνικού (2010:15) ο πρωτογενής τομέας της γεωργίας στην Αίγινα είναι σταθερά καλός. Αναφέρεται συγκεκριμένα πως « οι καλλιέργειες της Αίγινας είναι γνωστές στην τοπική κοινωνία. Η εξαιρετική ποιότητα τους όμως δεν έχει αναδειχθεί όσο χρειάζεται. Σήμερα τα παραδοσιακά, τοπικά αγροτικά προϊόντα, προσπαθούν να βρουν τη θέση τους στην αγορά και να εξελιχθούν σε σημαντικές καλλιέργειες από άποψη οικονομικού και διατροφικού ενδιαφέροντος. Αυτό που θα μεγαλώσει την αξία των γεωργικών προϊόντων είναι βέβαια η μεταποίηση, το εμπόριο και η εξεύρεση αγορών. Οι νέες τεχνολογίες, οι καινοτόμες ιδέες δίνουν και νέες δυνατότητες για τα γεωργικά προϊόντα.

Υπάρχουν χρηματοδοτήσεις  που ενισχύουν δράσεις και επενδυτικά σχέδια για διάφορα προϊόντα. Για παράδειγμα ενισχύονται μονάδες παραγωγής μελιού, κεριού μελισσών και λοιπών προϊόντων κυψέλης, μονάδες επεξεργασίας ξηρών καρπών-φιστίκι Αιγίνης- και αποξήρανσης δαμάσκηνων, σύκων, βερίκοκών κλπ».

@Κωνσταντίνα Χατζίνα
MSc Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων(Απόσπασμα από τη διπλωματική εργασία με τίτλο "Φυσικά προιόντα διατροφής ως πολιτιστικός πόρος για την ανάπτυξη και την προβολή ενός τόπου. Μελέτη περίπτωσης:Το φιστίκι Αιγίνης-Αίγινα" με επιβλέπουσα καθηγήτρια την Δρ. Ευγενία Μπιτσάνη-Ιούνιος 2015).