Γιατί το φιστίκι Αιγίνης είναι πολιτιστικός πόρος και ποιές δράσεις υλοποιούνται για την αξιοποίηση του

Μεταπολεμικά στον Ευρωπαϊκό χώρο κυριάρχησε ένα μοντέλο εντατικής γεωργίας το οποίο δεν μπόρεσαν να το ακολουθήσουν όλες οι περιοχές και έτσι περιθωριοποιήθηκαν. Τέτοιες περιοχές είναι αρκετά ελληνικά νησιά. Παρόλα αυτά γίνεται μία προσπάθεια για την υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την βιώσιμη ανάπτυξη αυτών των περιοχών, μία προσπάθεια που περιλαμβάνει την παραγωγή ποιοτικών αγρο-διατροφικών προϊόντων. «Η επίπτωση των προϊόντων αυτών δεν πρέπει να κρίνεται με «στενά» οικονομικά κριτήρια, καθώς αναγνωρίζεται πως ενδυναμώνουν την τοπική ταυτότητα και δημιουργούν κοινωνικό κεφάλαιο[….] Αντίθετες απόψεις έχουν ήδη εκφραστεί, ενώ και τα εμπειρικά δεδομένα τα οποία υποστηρίζουν την παραπάνω υπόθεση δεν είναι επαρκή. Αφενός υποστηρίζεται πως η υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών από τις περιθωριοποιημένες περιοχές δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη πως αυτές διαθέτουν και συγκριτικό πλεονέκτημα, αφετέρου πως τα χαρακτηριστικά των περιοχών εντατικής γεωργίας (κλίμα, έδαφος) είναι και τα καλύτερα για την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων» ( Σπιλάνης, Ι., και συν, 2005).

Στο νησί της Αίγινας τα τελευταία χρόνια επιχειρείται η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για την προβολή του τόπου με κύριο πυρήνα την εκμετάλλευση του φιστικιού Αιγίνης ως brand name. Γίνεται προσπάθεια για την προβολή των δυναμικών χαρακτηριστικών του προϊόντος με απώτερο στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη. Μετά την κατοχύρωση της Μεσογειακής Διατροφής και την ένταξη της στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας από την UNESCO όπως είδαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο άνοιξε ο δρόμος για την ανάδειξη των προϊόντων της ελληνικής γης και την ενδογενή ανάπτυξη μέσω της χρήσης τους ως πολιτιστικούς πόρους.

Οι συνθήκες του σύγχρονου τρόπου ζωής έχουν οδηγήσει στην ανάγκη εύρεσης νέων μορφών διαχείρισης και ανάδειξης  των πολιτιστικών πόρων και η εκμετάλλευση του καρπού του φιστικιού Αιγίνης σε όλες του τις μορφές συνδέεται με τον τουρισμό. Ο τοπικός πολιτισμός είναι ο μοχλός της διαδικασίας ανάπτυξης και το φιστίκι Αιγίνης ως πολιτιστικός πόρος είναι ένας από τους βασικούς συντελεστές διότι είναι ένα προϊόν που συνδυάζεται με την τοπική ιστορία, πολιτιστικά σύμβολα και αναπαραστάσεις και έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη συμβολική ποιότητα και αύξηση της τελικής του αξίας. Έτσι το επικοινωνιακό εργαλείο της τεχνολογικής καινοτομίας καθώς και η πιστοποιημένη ποιότητα του είναι τα δύο βασικά βήματα που έχουν γίνει για την προώθηση του φιστικιού Αιγίνης το οποίο ανταγωνίζεται άλλα φυσικά προϊόντα διατροφής στην παγκόσμια αγορά και αξιοποιείται ως πολιτιστικός πόρος μέσα σε ένα κλίμα προκλήσεων το οποίο βιώνουμε σήμερα σε επίπεδο οικονομίας και όχι μόνο.

Όπως ήδη έχουμε αναφέρει η επωνυμία αντικατοπτρίζει μία εικόνα και  είναι αυτό που λαμβάνει ο αποδέκτης-επισκέπτης σε αντίθεση με την ταυτότητα της επωνυμίας η οποία προέρχεται από τον αποστολέα και τη δημιουργεί με σκοπό να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ισχυρή και να δημιουργεί θετικά συναισθήματα. Η αυθεντικότητα του φιστικιού Αιγίνης είναι ένα στοιχείο που προσδίδει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα και βοηθά στη συγκρότηση της ταυτότητας του τόπου.

 Η ανακήρυξη του φιστικιού Αιγίνης ως προϊόντος ΠΟΠ είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

«Το 1994 έγινε η ένταξη του «φιστικιού Αιγίνης» στα Προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας  Προέλευσης (ΠΟΠ).

Ο θεσμός των προϊόντων ΠΟΠ είναι μία απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την προστασία ονομαστών προϊόντων συγκεκριμένης περιοχής, τα οποία πλήττονται από αθέμιτο ανταγωνισμό» (http://www.aeginafistikifest.gr/). Στην περίπτωση που εξετάζουμε υπήρχαν βιοτεχνίες που συσκεύαζαν φιστίκι με ένδειξη «ΦΙΣΤΙΚΙ ΑΙΓΙΝΗΣ» ή «ΦΙΣΤΙΚΙ τ. ΑΙΓΙΝΗΣ» (με τα κεφαλαία πολύ μεγάλα και το «τ.»-δηλαδή τύπου-πολύ μικρό), αλλά δεν είχαν καμία σχέση με την Αίγινα ή αγόραζαν μια μικρή ποσότητα από την Αίγινα και την αναμείγνυαν με το εισαγόμενο ή το φιστίκι άλλων περιοχών της χώρας.

«Η ένταξη του φιστικιού Αιγίνης στα προϊόντα ΠΟΠ έγινε κατ’ εφαρμογή του Π.Δ. 81/19.3.1993, ύστερα από αίτηση που κατέθεσε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αίγινας μετά από ενημέρωση και πρόταση της Διεύθυνσης Γεωργίας Πειραιά. Την ευθύνη από πλευράς Διεύθυνσης Γεωργίας είχε ο τοπικός γεωπόνος Αριστοτέλης Τέκος και την μελέτη, οικονομική και σκοπιμότητας, έκανε ο γεωπόνος Μιχάλης Μουτσάτσος.

Σύμφωνα με την μελέτη, ο λόγος για τους οποίους το φιστίκι Αιγίνης εντάχτηκε στα προϊόντα ΠΟΠ είναι:

α) Το φιστίκι Αιγίνης είναι προϊόν συγκεκριμένης περιοχής, όπως αποδεικνύεται από την πανελλήνια φήμη του και την σύνδεση του ονόματος του με την Αίγινα.

β)  Το φιστίκι Αιγίνης λόγω ενός σπάνιου συνδυασμού παραγόντων έχει  ιδιαίτερη γεύση που το έχει καταστήσει διάσημο.

γ)  Η καλλιέργεια της φιστικιάς μαζί με άλλους παράγοντες έχει συγκρατήσει  τον πληθυσμό της Αίγινας και δεν παρατηρείται η τάση ερήμωσης της επαρχίας.

Το 1996 το “φιστίκι Αιγίνης” καταχωρήθηκε  ως προϊόν ΠΟΠ στην επίσημη εφημερίδα της Ε.Ε» (ο.π) . «Το ότι το προϊόν είναι τυπικό της περιοχής δεν αποδεικνύεται μόνο από την πανελλήνια φήμη του και τη σύνδεση του ονόματος του με την Αίγινα, ασχέτως τόπου παραγωγής, αλλά και από το γεγονός ότι αποτελεί τη μόνη δυναμική καλλιέργεια του νησιού, καταλαμβάνοντας το μέγιστο μέρος των συστηματικά καλλιεργούμενων εδαφών. Καθώς η διάδοση της ποικιλίας φιστικιάς ΄Αιγινήτικη΄ είναι πανελλήνια, η διαφορά είναι καθαρά στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Η διαφορά των οργανοληπτικών ιδιοτήτων είναι παρόμοια με τη διαφορά των οίνων που προκύπτουν από την ίδια ποικιλία αμπελιού, αλλά λόγω διαφοράς περιβάλλοντος αποδίδουν τόσο κοινά κρασιά όσο και οίνους ονομασίας προέλευσης». (Μουτσάτσος, Μ., 2003β)

Οι βασικές προδιαγραφές του προϊόντος Φιστίκι Αιγίνης ως Π.Ο.Π είναι οι ακόλουθες σύμφωνα με την Μαρία Ντάβαρη (2006):

ü  Παραγωγή στη νήσο Αίγινα (Δήμος Αίγινας, Δ.Δ: Κυψέλης, Μεσαγρού, Βαθέος, Πέρδικας)

ü  Είδος PISTACIA VERA

ü  Κατά την μεταποίηση επιτρέπεται μόνο η χρήση κιτρικού οξέος και αλατιού

ü  Απαγορεύονται χημικές επεμβάσεις για καταπολέμηση εχθρών και ασθενειών Αύγουστο και Σεπτέμβριο

ü  Συγκομιδή τέλος Αυγούστου με μέσα Σεπτεμβρίου με ελαφρύ τίναγμα

ü  Αποφλοίωση αυθημερόν και άπλωμα για στέγνωμα

ü  Βάρος >90 gr/100 φιστίκια

ü  Ποσοστό ανοικτά προς κλειστά >98%

ü  Χημική σύσταση: υγρασία, λιπαρές ουσίες, πρωτεΐνες κ.α.

ü  Περιεκτικότητα σε αφλατοξίνες

Β1< 0,78 PPB πριν τη μεταποίηση

Β1< 0,5 PPB μετά την μεταποίηση

ü  Συσκευασίες: Λιανική 200,250,500,1000 γραμμάρια

Χονδρική 5-50 κιλά

ü  Περίοδος εμπορίας : 1^η Σεπτεμβρίου έτους εσοδείας έως τέλος Νοεμβρίου επόμενου έτους (15 μήνες)

ü  Από ψήσιμο έως συσκευασία όχι πάνω από 10 ημέρες

ü  Από ημερομηνία συσκευασίας έως ημερομηνία λήξης όχι πάνω από 8 μήνες πχ αν συσκευαστεί Ιούνιο λήξη έως Νοέμβριο

Αξίζει να αναφέρουμε κάποιο συμβάν που μας διηγήθηκε η κ. Λίνα Μπόγρη Πετρίτου η οποία ασχολείται συστηματικά με την Τοπική Ιστορία και την Λαογραφία της Αίγινας και αρθρογραφεί για τα θέματα αυτά στον τοπικό τύπο. Στην προσπάθεια των κατοίκων του νησιού και των υπευθύνων που είχαν αναλάβει να καταθέσουν τα χαρτιά για την αναγνώριση του φιστικιού Αιγίνης ως προϊόν ΠΟΠ, χρειαζόταν κάποιο ντοκουμέντο που να έδειχνε ότι η καλλιέργεια της φιστικιάς και το εμπόριο του προϊόντος (κάτι το οποίο φανέρωνε την μεγάλη ποσότητα που καλλιεργούνταν) ήταν μία υπόθεση που ξεκινούσε από τον 19^ο αιώνα ήδη στο νησί. Βρέθηκε λοιπόν μία απόφαση δίκης από  τοπικό Ειρηνοδικείο (το αρχείο του οποίου φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο Αίγινας) που φανέρωνε ακριβώς τα παραπάνω (Ειρηνοδικείον Αιγίνης, αριθ. απόφασης  226/1898) ότι υπήρχαν δηλαδή στην Αίγινα καρποφορούντα δένδρα φιστικιάς το 1896. Το έγγραφο είναι μια αγωγή που έκανε ο Κωνσταντίνος Τσούμας κατά του Βασιλείου Γρανίτσα. Ο Τσούμας γράφει ότι παρέδωσε στον Γρανίτσα 12 οκάδες φιστίκι για να τις πουλήσει για λογαριασμό του προς 4 δραχμές την οκά. Ο Γρανίτσας, εφόσον τις πουλούσε, έπρεπε να δώσει στον Τσούμα το αντίτιμο εκ 48 δραχμών. Ο Γρανίτσας, αν και πούλησε το φιστίκι, αρνήθηκε να καταβάλει την αξία του.
Από την αγωγή φαίνεται ότι πρόκειται για μια απλή τοπική συναλλαγή και η ποσότητα του καρπού μπορούσε να προέρχεται από 1-2 παραγωγικά δένδρα σε έναν κήπο.

Φωτ.9: Πιστοποιητικό καταχώρησης της ονομασίας Φιστίκι Αιγίνης ως ΠΟΠ

(πηγή:www.fistikiaegina.gr. Ιστοσελίδα του Αγροτικού Συνεταιρισμού Φυστικοπαραγωγών Αίγινας).

Τα τελευταία χρόνια στο νησί της Αίγινας το δύσκολο έργο της υλοποίησης ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για την προβολή του τόπου αξιοποιώντας την πιστοποιημένη ποιότητα του φιστικιού Αιγίνης για την οποία έγινε λόγος προηγουμένως καθώς και την αξιοποίηση του ως πολιτιστικού πόρου αναπτύσσοντας τις κατάλληλες δραστηριότητες έχει αναλάβει η επιτροπή τουριστικής ανάπτυξης και προβολής του Δήμου Αίγινας. Η επιτροπή συστάθηκε το 2011 και μελετώντας το έργο της καθώς επίσης και το πρόγραμμα για την επόμενη διετία παρατηρεί κανείς πως δεν υπάρχει μία οργανωμένη στρατηγική αξιοποίησης του φυσικού προϊόντος φιστίκι Αιγίνης παρά μόνο γενικότητες και υποσχέσεις. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν έτσι ώστε το φιστίκι Αιγίνης να αποτελέσει βασικό συστατικό της διαδικασίας branding. H συμβολή επιστημόνων από τον τομέα Art Cultural Management επιβάλλεται καθώς επίσης και η εφαρμογή του επιστημονικού μοντέλου «Πολιτιστικές Δραστηριότητες Ενεργητικής Αντίληψης» (ΠΔΕΑ)³ συνιστάται για τη δημιουργία πολιτιστικών εκδηλώσεων που θα αναδείξουν το φιστίκι Αιγίνης ως πολιτιστικό πόρο. Tέλος η μελέτη των περιπτώσεων καλής πρακτικής τόσο στον ελληνικό χώρο όσο και στο εξωτερικό είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητη για να τοποθετηθεί η  μακροχρόνια αυτή διαδικασία σε μία σωστή βάση.

________________

³ Το μοντέλο ΠΔΕΑ συνοπτικά διαμορφώνει τις πολιτιστικές εκδηλώσεις με βάση τους δύο δυναμικούς, συμπληρωματικούς και παράλληλους πυρήνες δραστηριοτήτων οι οποίοι είναι : 1) Ο Πυρήνας Λειτουργίας της Δραστηριότητας, ο οποίος αναπτύσσει τις πολιτιστικές δραστηριότητες σε τρεις βασικές διαστάσεις (η ταυτότητα, οι επιπτώσεις και η καινοτομία) και 2) Ο Πυρήνας Διαχείρισης της Δραστηριότητας, ο οποίος αναπτύσσει τις πολιτιστικές  δραστηριότητες σε πέντε διαχειριστικά πεδία τα οποία βασίζονται στην αντίληψη, την κατανόηση, τις αρχές του γενικού (δημοσίου) συμφέροντος, την υιοθέτηση και την υλοποίηση των συστημάτων πολιτιστικής διαχείρισης από τους πολιτιστικούς διαχειριστές των πολιτιστικών εκδηλώσεων (Γκαντζιάς, Γ. 2007:4). Ειδικότερα όσον αφορά στο θέμα των γενικών αρχών γενικού (δημοσίου) συμφέροντος είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι είναι οι δυνατότητες που έχουν οι πολιτιστικοί διαχειριστές ώστε: α) να διαμορφώσουν την πολιτισμική αντίληψη και να κατανοούν το πολιτισμικό, πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι[…] προκειμένου να διασφαλίσουν «αξιόπιστες», «αντικειμενικές» και «αξιοπρεπείς» πηγές χρηματοδότησης και β) να οικοδομήσουν όλες τις απαιτούμενες υποδομές, των πολιτιστικών εκδηλώσεων τους, στη βάση ανθρωποκεντρικών συστημάτων ανάπτυξης και διαχείρισης (Μπιτσάνη, Ε., 2008:12).

Ενδεικτικά παραθέτουμε κάποια βήματα που έχουν γίνει όπως είναι τα ακόλουθα

(περισσότερα για τη σύσταση της επιτροπής, το έργο και την εξαγγελία του επόμενου διετούς προγράμματος της στο Παράρτημα 1):

•                     Η δημιουργία μίας τουριστικής ταυτότητας (brand name): Για έναν τόπο – ταξιδιωτικό προορισμό η τουριστική ταυτότητα αποτελεί βασικό εργαλείο επικοινωνίας. Για την Αίγινα δημιουργήθηκε σε συνεργασία με διαφημιστική εταιρεία, το νέο (τουριστικό) λογότυπο, για ξεχωριστή χρήση από εκείνο της αυτοδιοίκησης και με αναφορές στην τεχνοτροπία του Γιάννη Μόραλη. Ακολουθώντας μια ενιαία επικοινωνιακή στρατηγική, διαμορφώθηκε ανάλογη καμπάνια με κύριο θέμα το μοναδικό φως του νησιού – πηγή έμπνευσης των καλλιτεχνών που ζουν σε αυτό και motto «ΖΗΣΕ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ (LIFE IS LIGHT)».

•           Το Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας: Η Επιτροπή Τουριστικής Ανάπτυξης & Προβολής σχεδίασε και συντόνισε ένα σημαντικό Project για την Αίγινα: το Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας. Επρόκειτο για μια συμφωνία αγροδιατροφικού ενδιαφέροντος μεταξύ των παραγωγικών δυνάμεων του νησιού, μέσω των επίσημων φορέων τους, η οποία θα είχε ως κύρια χαρακτηριστικά της την ποιότητα και την τοπικότητα και ως στόχο της την προσέγγιση του αγροτικού τομέα με τον τουρισμό. Ο γαστρονομικός τουρισμός είχε τεθεί ως κύρια προτεραιότητα ώστε, μέσω ορθών πρακτικών, να πιστοποιηθούν και να λάβουν ειδικό σήμα όσο το δυνατόν περισσότερα εστιατόρια, ξενοδοχεία και παρασκευαστήρια τοπικών προϊόντων.

Η γράφουσα επικοινωνώντας προσωπικά με τον κ. Πετρίτη, τον τέως Πρόεδρο της επιτροπής (11/05/2014) έμαθε πως «προχώρησε και εγκρίθηκε από την Περιφέρεια το πρώτο κονδύλι για την υλοποίηση του. Θα λέγεται Αττικό Σύμφωνο Ποιότητας και θα συμμετέχουν πιλοτικά η Αίγινα και τα Μεσόγεια. Πάει καλά και την επόμενη περίοδο θα έχουμε ανακοινώσεις . Θα γίνει και μια ομάδα εργασίας και σε τοπικό επίπεδο. Εμείς θα έχουμε το δικό μας αγροδιατροφικο καλάθι , απλώς θα ενταχθούν και αρκετά ακόμα από όλη την Αττική».

Το σχέδιο αυτό δυστυχώς δεν προχώρησε όπως μας διαβεβαίωσε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Τουριστικής Ανάπτυξης & Προβολής της νέας δημοτικής αρχής κος Νίκος Οικονόμου (επικοινωνία: 21/04/2015).

•           Η ενεργή συμμετοχή στο  Aegina Fistiki Fest: Η Επιτροπή Τουριστικής Ανάπτυξης & Προβολής συμμετέχει με περίπτερο κάθε χρόνο στο Φεστιβάλ Φιστικιού, παρέχοντας πληροφορίες και προωθητικό υλικό, διοργανώνοντας διαγωνισμούς και καλωσορίζοντας όλους στην Αίγινα.  

Το Φεστιβάλ Φιστικιού ή αλλιώς Γιορτή Φιστικιού (Aegina Fistiki Fest) διοργανώθηκε για πρώτη φορά από 17 έως 20 Σεπτεμβρίου του 2009. Ο Δήμος της Αίγινας επιδίωξε να καθιερώσει τη Γιορτή Φιστικιού σε θεσμό, μια πραγματική γιορτή που θα γίνεται κάθε χρόνο στο τέλος της περιόδου της συγκομιδής των φιστικιών. Βασικό ρόλο έπαιξε στην υλοποίηση του γεγονότος η οργανωτική επιτροπή η οποία ήταν ο πυρήνας και η κινητήριος δύναμη. Η πρωταρχική ιδέα για την διοργάνωση του 1ου Φεστιβάλ Φιστικιού το Σεπτέμβρη του 2009 ξεκίνησε από μια ημερίδα που διοργάνωσε ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας, το Μάιο του 2008 για τη φιστικιά. Πολυάριθμες εκδηλώσεις έλαβαν χώρα (εμπορική έκθεση με παραδοσιακά προιόντα, FistikiArt/ Θεματική έκθεση ζωγραφικής, η διαδρομή των καλλιτεχνών», εικαστικές παρεμβάσεις 100 καλλιτεχνών σε 45 χώρους της πόλης, έκθεση με το ταξίδι της φιστικιάς στα πέρατα του κόσμου, Διεθνές Συμπόσιο Κεραμιστών, γαστρονομία, παιδική ψυχαγωγία, μουσικές συναυλίες κλπ) με μεγάλη επιτυχία όπως φάνηκε και στην έκθεση απολογισμού για το έτος αυτό.

Ο λόγος που γίνεται αναλυτική αναφορά στην πρώτη γιορτή φιστικιού είναι διότι κατά γενική ομολογία μαζί με τη δεύτερη ήταν δύο από τις ποιοτικότερες που υλοποιήθηκαν, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών που κατοικούν είτε μόνιμα στο νησί είτε διατηρούν παραθεριστική κατοικία έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό για  την υλοποίηση και την επιτυχία της. Η γράφουσα συμμετείχε ανοίγοντας το περίπτερο του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας και ζώντας από κοντά τον παλμό και τον ενθουσιασμό των κατοίκων και όχι μόνο.

Υπολογίσθηκαν σε 20.000 οι επισκέπτες των εκδηλώσεων του φεστιβάλ σύμφωνα με τον απολογισμό. Τα έξοδα ισοσκελίσθηκαν με τα έσοδα που έφθασαν το ποσό των 100.000 ευρώ περίπου ενώ το κόστος των μη χρηματικών προσόδων, ήτοι των προσφερθέντων χορηγιών επικοινωνίας (ΕΡΤ και Αττικό Μετρό) της εργασίας των εθελοντών, των υπαλλήλων και των εργατών του Δήμου και της προσφερθείσας εργασίας της Οργανωτικής Επιτροπής, εκτιμώνται σε 155.000 περίπου ευρώ.

Περισσότερα για τον οικονομικό απολογισμό των επόμενων ετών στο Παράρτημα 4.

Αρκετές είναι οι ημερίδες και οι διάφορες εκδηλώσεις καθώς επίσης και η συνεργασία με πανεπιστημιακές ομάδες για την προβολή του φιστικιού Αιγίνης αλλά και τον προβληματισμό για το μέλλον του προϊόντος (Οι κυριότερες παρατίθενται  στο Παράρτημα 2. Το παράρτημα αυτό μπορεί να χρησιμεύσει ως ημερολόγιο για όσους επιθυμούν να έχουν συγκεντρωμένες τις εκδηλώσεις).

Η γαστρονομία δεν θα μπορούσε να λείπει από μια Γιορτή, που στο επίκεντρό της έχει έναν από τους πιο εύγευστους καρπούς. Η επιτροπή γαστρονομίας ήταν αυτή που πάντα ήταν ένα από τα δυνατά χαρτιά της γιορτής και προσελκύει τον περισσότερο κόσμο. Οι συνταγές βασίζονται πάντα σε τοπικά υλικά και φυσικά στο φιστίκι. Αρκεί να αναφέρουμε ότι μία θέση στο βιβλίο των παγκόσμιων ρεκόρ Guinness κέρδισε η Αίγινα το απόγευμα της Κυριακής 18 Σεπτεμβρίου 2011 με την κατασκευή ενός παστελιού από φιστίκι Αιγίνης μήκους 40 μέτρων.

Φωτ 10,11: Από την παρασκευή του παστελιού με φιστίκι Αιγίνης μήκους 40 μέτρων (ρεκόρ Guinness).

Τα μέλη της επιτροπής κάθε χρόνο με την εφευρετικότητα  και το μεράκι τους προσφέρουν τα μέγιστα. Το 2012 ανταποκρίθηκαν θετικά στην πρόσκληση που τους έγινε από την περιφέρεια Κρήτης στα πλαίσια της προσπάθειας που γινόταν τότε για το τοπικό σύμφωνο ποιότητας. Τα μέλη της ομάδας γαστρονομίας είναι τα μόνα που συνεχίζουν τις δραστηριότητες τους κατά τη διάρκεια όλης της χρονιάς. Έχουν ξεκινήσει μία προσπάθεια για την ένταξη του φιστικιού Αιγίνης σε μεγάλο αριθμό των εστιατορίων του νησιού όπου μπορεί πλέον ο επισκέπτης να δοκιμάσει κάτι το διαφορετικό, κάτι που δε μπορεί να το γευτεί σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και γι’ αυτό το λόγο να ταυτίσει τη γεύση αυτή με την Αίγινα. Επιπροσθέτως, η καινοτομία του Aegina Fistiki Fest 2014 ήταν η παρασκευή μπακλαβά με εκατό φύλλα και φιστίκι Αιγίνης, από την Ομάδα Γαστρονομίας σε συνεργασία με τη Λέσχη Αρχιμαγείρων Αθήνας και επικεφαλής τον Τάσο Πρωτοψάλτη, Executive pastry chef.

            Το Φεβρουάριο του 2009 ξεκίνησαν συζητήσεις για τη δημιουργία της Ακαδημίας Γεύσεων της Αίγινας. Στις 9 Ιανουαρίου 2010 σε δελτίο τύπου της νεοϊδρυθείσας ακαδημίας που το υπογράφει η εκδότης και δημοσιογράφος κ.Τέτα Γρίζου διαβάζουμε :

«Κύριος σκοπός της  Ακαδημίας Γεύσεων Αίγινας είναι η ανάδειξη και η προώθηση της παραδοσιακής Αιγινήτικης κουζίνας, των διατροφικών συνηθειών και της γαστρονομίας, με το φιστίκι  Αιγίνης να έχει τον πρώτο λόγο. Τα στοιχεία που θα χρησιμοποιήσουμε είναι αυτά που έχουν “καταγραφεί” μέχρι σήμερα, στον γραπτό ή προφορικό λόγο, στη παλαιά και νεότερη λαογραφία του νησιού. Ακόμη σκοπός είναι η ανάδειξη της Αιγινήτικης παραγωγής και των προϊόντων που παράγονται στο νησί. Όλα αυτά μπορούν  να γίνουν με τη συνεργασία των παραγωγών και όλων των επαγγελματικών ενώσεων που έχουν σχέση με τη γαστρονομία (εστιατόρια, ταβέρνες, ξενοδοχεία, καφέ-μπαρ κλπ).

            Οι συνιδρυτές της  Ακαδημίας Γεύσεων προβάλλοντας αντίσταση στον πρόχειρο τρόπο διατροφής, επιθυμούν να κάνουν την Αιγινήτικη παραδοσιακή κουζίνα, και το φιστίκι Αιγίνης, γνωστά σε όλο τον κόσμο, ώστε να αποτελούν ένα ακόμη Τουριστικό πλεονέκτημα και πόλο έλξης για τους επισκέπτες, όλο το χρόνο». 

 Η Ακαδημία Γεύσεων ξεκίνησε σε συνεργασία με την Επιτροπή Γαστρονομίας του Φεστιβάλ Φιστικιού και το «μότο» σύμφωνα με την κυρία Γρίζου είναι η «Η ποιότητα στο φαγητό θα αποτελέσει πόλο έλξης για την Αίγινα» (Quality food is the attraction).

  Φωτ.12:Το «μότο» της Ακαδημίας Γεύσεων «Η ποιότητα στο φαγητό θα αποτελέσει πόλο έλξης για την Αίγινα» (Quality food is the attraction).

H γράφουσα συμμετείχε το 2010 (ως σπουδάστρια του δημοσίου ΙΕΚ Αίγινας) στην πραγματοποίηση έρευνας με θέμα «Η Ανάπτυξη του Γαστρονομικού Τουρισμού στην Αίγινα» εκ μέρους της Ακαδημίας Γεύσεων. Κατά τη διάρκεια ενός Σαββατοκύριακου με μεγάλη τουριστική κίνηση  οι σπουδαστές του ΙΕΚ Αίγινας ταξίδεψαν  με πλοίο κάνοντας τη διαδρομή Αίγινα-Πειραιάς και το αντίστροφο και μοιράζοντας ερωτηματολόγια και βοηθώντας τους συμμετέχοντες να τα συμπληρώσουν. Συγκεντρώθηκαν πάνω από 200 ερωτηματολόγια. Το σύνολο της έρευνας που διεξήχθη από την Ακαδημία Γεύσεων της Αίγινας από 15/05/2010 έως 15/07/2010 σχετικά με τη γαστρονομική πραγματικότητα της Αίγινας  έλαβε χώρα μεταξύ των κατοίκων και των επισκεπτών του νησιού καθώς και των επαγγελματιών ξενοδόχων και ιδιοκτητών εστιατορίων. Δυστυχώς όμως πέντε χρόνια μετά τα αποτελέσματα δεν έχουν γίνει γνωστά και η πολλά υποσχόμενη αυτή Ακαδημία παρέμεινε αδρανής.

Τέλος αλλά όχι λιγότερο σημαντικό είναι η δημιουργία προϊόντων βρώσιμων με βάση το φιστίκι Αιγίνης σε διάφορες μορφές (παγωτό, λικέρ, παστέλι, γλυκό κουταλιού κλπ). Οι μεγάλοι παραγωγοί φιστικιού αλλά και έμποροι λιανικής δημιουργούν τα δικά τους προϊόντα με βάση το φιστίκι τα οποία και διοχετεύουν στην αγορά κάτω από τη δική τους επωνυμία. Μία καινοτομία που δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε από την παρούσα εργασία είναι η δημιουργία μιας εταιρίας το 2013 που προωθεί το brand Pistacia Natura Cosmetics στα πρότυπα του Mastiha Shop. Πρόκειται για μια οικογενειακή επιχείρηση και το έναυσμα για την δημιουργία της ήταν το θετικό αποτέλεσμα της έρευνάς που προηγήθηκε από τους δημιουργούς της σχετικά με τις ευεργετικές ιδιότητες του ελαίου φιστικιού και τη χρήση του σε καλλυντικά προϊόντα όπως μας ανέφερε η κυρία Ευγενία Εξάρχου (σε επικοινωνία που έλαβε χώρα στις 12 Σεπτεμβρίου 2015). Η εταιρεία ξεκίνησε το 2013 με τα εξής προϊόντα: Τονωτικό σαμπουάν μαλλιών, Επανορθωτική Μάσκα μαλλιών, Λάδι Μαλλιών, Γαλάκτωμα Σώματος, Αφρόλουτρο και Ενυδατική Κρέμα Προσώπου. Το 2014 λανσαρίστηκε το χειροποίητο σαπούνι προσώπου/σώματος με λάδι φιστικιού καθώς και 2^η αρωματική εκδοχή του γαλακτώματος σώματος. Στόχος της εταιρείας είναι ο εμπλουτισμός της σειράς με 1-2 προϊόντα κάθε χρόνο.

Τα προϊόντα κυκλοφορούν πανελλαδικά σε καταστήματα λιανικής (φυσικά προϊόντα, παραδοσιακά προϊόντα, φαρμακεία), ξενοδοχεία, κάβες – ξηροί καρποί, αρχαιολογικούς χώρους. Στα άμεσα σχέδιά της εταιρείας είναι οι εξαγωγές σε χώρες εντός και εκτός Ευρώπης.

Είναι μία καινοτόμος εταιρία, που δεν ακολουθεί τα κλασικά πρότυπα των βρώσιμων προϊόντων από φιστίκι Αιγίνης, δεν συμμετέχει ακόμα σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα αλλά έχει συνεισφέρει με τη μορφή χορηγιών προϊόντων στη διεξαγωγή του Διεθνούς Μουσικού Φεστιβάλ Αίγινας καθώς και με χορηγίες στη Γιορτή του Φιστικιού που λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο στο νησί της Αίγινας.

Γίνεται άμεση σύνδεση του brand Pistacia Natura με το φιστίκι Αιγίνης γιατί όπως αναλύει η κυρία Εξάρχου: «ακόμη και οι ετικέτες των προϊόντων μας απεικονίζουν το φιστίκι Αιγίνης όπως είναι ακόμη στο δέντρο πριν τη συγκομιδή. Καθώς ο περισσότερος κόσμος δεν είναι εξοικειωμένος με το φιστίκι έτσι όπως το γνωρίζουμε στη φρέσκια μορφή του, κάθε φορά εξηγούμε στους πελάτες μας πως αυτό που απεικονίζεται είναι το φιστίκι πριν τη συγκομιδή. Πάντα πριν την πώληση ενημερώνουμε τους πελάτες μας για τις ιδιότητες του ελαίου φιστικιού για δέρμα και μαλλιά, εξηγούμε πως η Pistacia Natura Cosmetics είναι το πρώτο ελληνικό Brand που χρησιμοποιεί το έλαιο φιστικιού ως βασικό συστατικό σε μια καλλυντική σειρά προϊόντων».

  Φωτ.13&14: Το λογότυπο της εταιρείας απεικονίζει διάκοσμο χρυσού κυπέλου που βρέθηκε στο θησαυρό της Αίγινας. Χρονολογείται περί τα 1850-1550 π.χ. και βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Αποτελείται από 4 σπείρες οι οποίες ενώνονται (αρκετά σύνηθες στη Μινωική τέχνη) και στο κέντρο απεικονίζεται ένα δεκαεξάκτινο άνθος (πηγή: Ευγενία Εξάρχου).
==================================================
@Κωνσταντίνα Χατζίνα
MSc Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων(Απόσπασμα από τη διπλωματική εργασία με τίτλο "Φυσικά προιόντα διατροφής ως πολιτιστικός πόρος για την ανάπτυξη και την προβολή ενός τόπου. Μελέτη περίπτωσης:Το φιστίκι Αιγίνης-Αίγινα" με επιβλέπουσα καθηγήτρια την Δρ. Ευγενία Μπιτσάνη-Ιούνιος 2015).