Ο αισθητικός σουρεαλισμός του ελληνικού Δημοσίου μέσα από το φωτογραφικό φακό της Ειρήνης Βουρλούμη

Κόπιες εμβληματικών αρχαίων αγαλμάτων στο αρχείο γεννήσεων του Δήμου Αθηναίων υπογραμμίζουν μια συνεχιζόμενη σχέση με το ένδοξο παρελθόν.

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Το πορτρέτο του Τσε Γκεβάρα, ένα ρολόι-αστερίας κι ένας χάρτης της Ελλάδας κρέμονται σ’ έναν τοίχο στο υπουργείο Ανάπτυξης, ενώ ένα ενυδρείο δεσπόζει σε μια αίθουσα αναμονής στην Εθνική Υπηρεσία Δίωξης Εγκλήματος. Αν η αίσθηση ενός «σταματημένου» χρόνου είναι γνώριμο συναίσθημα σε δημόσιους χώρους της Αθήνας, η πόλη αναλαμβάνει ρόλο «φυσικής σκηνής» στη συνεχιζόμενη κρίση, λέει η φωτογράφος Ειρήνη Βουρλούμη, της οποίας οι εικόνες από εσωτερικούς χώρους δημοσίων κτιρίων αναδεικνύουν την έννοια του αισθητικού σουρεαλισμού που, καιρό τώρα, βρίσκεται ενσωματωμένος στον εγχώριο συλλογικό ψυχισμό. Μέρος του υλικού με τίτλο «Εν Αναμονή» (In Waiting) δημοσιεύτηκε στο ψηφιακό Photobooth του περιοδικού The New Yorker το 2014, ενώ πρόσφατα το σύνολο της φωτογραφικής συλλογής εκδόθηκε στα αγγλικά από τον οίκο Hatje Cantz.

«Ο δημόσιος τομέας είναι η ραχοκοκαλιά που υποστηρίζει μια χώρα. Η έρευνα γύρω απ’ αυτόν μου φάνηκε ένας καλός τρόπος για να αναδείξω διαφορετικές πτυχές ενός κοινωνικο-πολιτικού πλαισίου, αλλά και να ερευνήσω ένα κομμάτι του σπόρου απ’ όπου αναπτύχθηκε η οικονομική κρίση», λέει η Ειρήνη Βουρλούμη στην «Κ». «Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι αυτοί οι χώροι μπορεί να αλλάξουν στο μέλλον, π.χ., να ομοιογενοποιηθούν σε περίπτωση ιδιωτικοποίησης και να χαθεί αυτή η ιδιαίτερη γοητεία που έχουν».

Αν και ουσιαστικά χωρίς ανθρώπινη παρουσία –το χέρι ενός νεκροθάφτη και τα μυτερά παπούτσια ενός εφοριακού είναι τα μόνα ανθρώπινα ίχνη–, το βιβλίο μιλάει τόσο για τη χώρα όσο και τους ανθρώπους της. Η Ειρήνη Βουρλούμη υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, την παρουσία της θρησκείας (μία εικόνα κρέμεται σε μια αίθουσα δικαστηρίου) και τη συνεχιζόμενη σχέση με το ένδοξο παρελθόν (κόπιες εμβληματικών αρχαίων αγαλμάτων στο αρχείο γεννήσεων του Δήμου Αθηναίων). Σε ποιο βαθμό μπορούν δημόσιοι εσωτερικοί χώροι να ορίσουν την αισθητική της χώρας εν γένει; «Αν στην αρχή επικεντρώνεται κανείς σε μια έλλειψη φινέτσας, γρήγορα εμφανίζονται λεπτές διαφορές οι οποίες αποκαλύπτουν την ουσία του χαρακτήρα μας και την “ατομικότητα” της χώρας μας. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι οι υπάλληλοι έχουν την ελευθερία να διακοσμήσουν τους τοίχους όπως θέλουν – όποιος κι αν βρίσκεται στην κυβέρνηση. Εμείς οι Ελληνες κάνουμε τα πράγματα με τον δικό μας τρόπο και δεν μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα το πρωτόκολλο, και αυτό είναι απελευθερωτικό», σημειώνει η φωτογράφος.

Η αφορμή

Με πατέρα Ελληνα και μητέρα Ινδονήσια, η Ειρήνη Βουρλούμη μεγάλωσε στην Αθήνα, σπούδασε στο Parsons School of Design και στο πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη, ενώ η δουλειά της έχει δημοσιευτεί στους New York Times και στη Le Monde, μεταξύ άλλων. Οι συνεργασίες της με διεθνή έντυπα ήταν και η αφορμή να περάσει το κατώφλι δημόσιων υπηρεσιών, όπου ξεκίνησε η ιδέα για το πρότζεκτ. «Η πόλη είναι μια επίδοξη δυτικοευρωπαϊκή μητρόπολη, αλλά κάποιοι από τους εσωτερικούς της χώρους αποκαλύπτουν έναν σχεδόν παλιομοδίτικο και γυμνό αισθητικό χαρακτήρα, κόντρα στον μοντερνισμό που τόσο επιθυμεί η χώρα», γράφει η Ειρήνη Βουρλούμη στο βιβλίο.

Το «Εν Αναμονή» εξερευνά διαφορετικά επίπεδα παραλογισμού και παράξενης ομορφιάς: σκαλισμένο γκράφιτι στα καθίσματα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά και αρχαία ιδεώδη στην αίθουσα τελετών του Παντείου. Ο σκοπός, λέει η Βουρλούμη, δεν ήταν «να εστιάσω στα αρνητικές πλευρές, αλλά να βρω έναν τρόπο να μεταφράσω το πρίσμα της οικονομικής κρίσης με διαφορετικό τρόπο, να τιμήσω την αυθεντικότητά μας, αλλά και να κάνω τον κόσμο να γελάσει, όχι με τους συγκεκριμένους χώρους, αλλά μαζί με αυτούς, γιατί ως πολίτες είμαστε όλοι μέρος του παζλ».

Τι άλλαξε

Η συλλογή εικόνων διήρκεσε πέντε χρόνια, με μεγάλες περιόδους αναμονής για άδειες πρόσβασης σε κάποιους χώρους – ένας λόγος γι’ αυτό ήταν οι αλλεπάλληλες εκλογές και οι αλλαγές προσωπικού. Τι άλλαξε τα τελευταία χρόνια; «Στην επιφάνεια τα πράγματα μπορεί να μοιάζουν πιο θετικά σε οικονομικό επίπεδο, αλλά στην πραγματικότητα οι περισσότεροι υποφέρουν κάτω από την αποπνικτική λαβή της λιτότητας. Ο κόσμος είναι πολιτικά και ψυχολογικά εξουθενωμένος, ενώ χειρίζεται την όλο και μεγαλύτερη πίεση της καθημερινότητας, εξ ου και η έλλειψη δημόσιας διαμαρτυρίας. Οι περισσότεροι ίσως ζούνε στον ρυθμό της επιβίωσης».

Το βιβλίο διατίθεται από το βρετανικό Amazon και την ιστοσελίδα του εκδοτικού οίκου (www.hatjecantz.de), ενώ αναμένεται και σε ελληνικά σημεία πώλησης, όπως το Μουσείο Μπενάκη (όπου θα φιλοξενηθεί έκθεση με τις εικόνες του την άνοιξη) και το ΜΙΕΤ. Στο μεταξύ, μια σπασμένη λάμπα δρόμου λειτουργεί ως επίλογος της έκδοσης, όμως η Βουρλούμη δεν γνωρίζει εάν έχει φτιαχτεί. «Πήρα τη φωτογραφία όχι μόνο γιατί ήταν σπασμένη, αλλά γιατί μου άρεσε ο τρόπος που βρισκόταν ανάμεσα στα σκούρα σύννεφα, ένα ήσυχα απειλητικό σκηνικό. Κοιτάζοντάς την τώρα, μου φαίνεται περισσότερο σαν ένα κλείσιμο του ματιού, μια χειρονομία της πόλης στον ίδιο της τον εαυτό».

αναδημοσίευση από http://www.kathimerini.gr

Έντυπη