ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
2.Η περίπτωση της Αίγινας
2.1 Η πολιτιστική δραστηριότητα στο νησί
H Αίγινα είναι ένα νησί με μεγάλη ιστορία και πλούσιες πολιτιστικές πηγές. Στο νησί εγκαθιδρύθηκε το Νεότερο Ελληνικό Κράτος και η ΠΡΩΤΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ. Τα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ταυτότητας αλλά και της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής ενός τόπου όπως είναι η Αίγινα αποτελούν τους πολιτιστικούς πόρους της περιοχής αυτής. Οι πόροι αυτοί θα πρέπει να αξιοποιηθούν μέσα από τον πολιτισμικό σχεδιασμό με επίκεντρο τις ανθρώπινες ανάγκες σε όλους τους τομείς όπως για παράδειγμα στον οικονομικό, κοινωνικό, μορφωτικό τομέα κ.ο.κ. Έτσι, « αφενός η ύπαρξη των πολιτιστικών πόρων και αφετέρου η σκοπούμενη αξιοποίηση τους προδιαγράφουν την ανάγκη άσκησης εξειδικευμένης πολιτιστικής πολιτικής με φορείς από τη μια το ΥΠΠΟ και από την άλλη την Τοπική Αυτοδιοίκηση» (Μπιτσάνη,2004:251). Όσον αφορά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ο δήμος Αίγινας με τη βοήθεια των πολιτιστικών συλλόγων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και των εθελοντών διεξάγει πολυάριθμες εκδηλώσεις ( ιδιαίτερα κατά την καλοκαιρινή περίοδο ).Εντούτοις λίγες είναι αυτές οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως θεσμοθετημένες με συγκεκριμένη υλικοτεχνική υποδομή και διαχείριση, τα οφέλη δε είναι πρόσκαιρα για το κοινωνικό σύνολο.
Τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται γενναία προσπάθεια από το Μορφωτικό Σύλλογο «Ο Καποδίστριας», το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αίγινας, τον Σύλλογο Ενεργών Πολιτών Αίγινας και άλλους φορείς για την τόνωση της πνευματικής και πολιτιστικής ζωής της πόλης. Σημαντική αύξηση παρατηρείται επίσης στη συμμετοχή του κοινού, το οποίο ανταποκρίνεται στα πολιτιστικά δρώμενα του νησιού καθώς και στη σύνθεση του κοινού αυτού ( πρόκειται για άτομα όλων των ηλικιών, ενδιαφερόντων και εθνικοτήτων που είτε κατοικούν μόνιμα στην Αίγινα, είτε έχουν εξοχική κατοικία στο νησί , είτε τέλος είναι απλοί επισκέπτες). Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από το αρχείο επισκεπτών του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας καθώς και από το αρχείο επισκεπτών το οποίο τηρήθηκε για μεγάλες εκθέσεις ζωγραφικής που διοργανώθηκαν στην αίθουσα εκθέσεων του Μουσείου. Αξίζει να αναφερθεί πως για την έκθεση «Γιάννης Μόραλης : Σχέδια 1934-1994» οι επισκέπτες ήταν 2671 ( αριθμός σημαντικός αν αναλογιστούμε πως οι μόνιμοι κάτοικοι είναι 13.552 σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2001) και η έκθεση διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας. Στα πλαίσια της έκθεσης αυτής πραγματοποιήθηκαν ξεναγήσεις για μεγάλους και εργαστήρια με διάφορες δραστηριότητες για τα παιδιά με βάση τα έργα του μεγάλου ζωγράφου.
Η ωριμότητα του κοινού και η ανταπόκριση του εγκλωβίζεται από την έλλειψη υποδομών, και οι διοργανώσεις πρέπει να προσαρμόζονται στη χωρητικότητα και τη διαθεσιμότητα της αίθουσας εκδηλώσεων του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου, του Πνευματικού Κέντρου της Κοινότητας Κυψέλης, του εντευκτηρίου του Μορφωτικού Συλλόγου »Ο Καποδίστριας» καθώς και του Δημοτικού Θεάτρου ( το οποίο χρειάζεται άμεση συντήρηση ).
Υπάρχουν ωστόσο κτίρια που θα μπορούσαν να καλύψουν αυτό το κενό όπως για παράδειγμα το κτίριο του πρώτου Ορφανοτροφείου το οποίο το δημιούργησε ο Καποδίστριας και λειτούργησε από το 1828 έως το 1834 και μετέπειτα στεγάστηκαν οι φυλακές (1880-1985). Το ακίνητο περιήλθε στο Υπουργείο Πολιτισμού, που είχε τη δυνατότητα και τα μέσα να το αξιοποιήσει[….] Το έργο εντάχθηκε στο 2ο και αργότερα στο 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. ( Εβη Τουλούπα,2007). Προέκυψαν όμως κάποια νομοθετικά και οικονομικά ζητήματα και το έργο διεκόπη.
Τον Απρίλιο του 2009 δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως
( Εφημερίς της Κυβερνήσεως , 2009, σελ.9564) η μετατροπή της Αμιγούς Δημοτικής Επιχείρησης με την επωνυμία «Δημοτική Επιχείρηση Τουρισμού, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Ανάπτυξης Αίγινας» σε Κοινωφελή Δημοτική Επιχείρηση με τη Επωνυμία «Κοινωφελή Επιχείρηση Δήμου Αίγινας(Κ.Ε.Δ.Α.)».
Η Επιχείρηση είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και ο σκοπός της είναι η ανάληψη δραστηριοτήτων σε διάφορους τομείς: Στον τομέα του πολιτισμού τον οποίο εξετάζουμε οι δραστηριότητες είναι ποικίλες .
Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα όργανα άσκησης της πολιτιστικής πολιτικής του Δήμου. Οι στόχοι όμως της ΚΕΔΑ δεν μεταφράζονται σε ένα στρατηγικό πρόγραμμα πολιτιστικής προβολής. «Φωτεινή» εξαίρεση αποτελεί το φεστιβάλ φιστικιού (το οποίο πραγματοποιήθηκε τα δύο τελευταία χρόνια) και το Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ Αίγινας (το οποίο έλαβε χώρα για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά φέτος). Ο πολιτισμός είναι ένα τεράστιο απόθεμα που μπορεί να επιφέρει αειφόρο ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος της παρούσας εργασίας χρησιμοποιώντας ευέλικτες δομές και σύγχρονα εργαλεία προώθησης των νέων πολιτικών όπως είναι ο πολιτισμικός σχεδιασμός ( cultural planning ).
Ο δήμος Αίγινας ανήκει στη Νομαρχία Πειραιώς ( Περιφέρεια Αττικής) σύμφωνα με το Νόμο για τη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (Πρόγραμμα Καλλικράτης), ο οποίος εφαρμόζεται από την πρώτη Ιανουαρίου 2011. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης «μεταφέρονται στις περιφερειακές αυτοδιοικήσεις μια σειρά αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται ο τουρισμός, η εκπαίδευση, ο πολιτισμός και ο αθλητισμός. Δηλαδή το σύνολο, σχεδόν, του πακέτου που περιλαμβάνει η σημερινή δομή του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού».(Γ.Τραγγανιδας, 2010).
Ξεκινά μία νέα περίοδος για την διαχείριση του πολιτισμικού πλούτου του νησιού λοιπόν. Στην επόμενη ενότητα θα δούμε κάποιες προτάσεις έτσι ώστε να αξιοποιηθεί κατάλληλα με βάση το καινοτόμο εργαλείο του πολιτισμικού σχεδιασμού.
2.2 Πολιτισμικός σχεδιασμός στο νησί
Για να ανακαλυφθούν ποια είναι τα προβλήματα τις περιοχής έτσι ώστε να βρεθούν τρόποι επίλυσης τους και να σχεδιαστεί η ανάπτυξη του νησιού πρέπει να απαντηθεί ένα απλό ερώτημα:
Οι κάτοικοι ποιά θέλουν να είναι η φυσιογνωμία της πόλης της Αίγινας και της ευρύτερης περιοχής του νησιού ;
Αρχικά λοιπόν θα πρέπει να διεξαχθεί έρευνα όπως απαιτεί ο σωστός πολιτισμικός σχεδιασμός. Στην έρευνα καλό θα είναι να συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι καθώς και όλοι οι αρμόδιοι φορείς για να εκφράσουν τη γνώμη τους σχετικά με το που επιθυμούν να δοθεί έμφαση . Για παράδειγμα να δοθεί έμφαση στην βαριά βιομηχανία της Αίγινας (πχ εργοστάσια σκυροδέρματος σε Άγιους και Λεοντι), στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας (ως κέντρο μαζικού τουρισμού), στην περιοχή Μεσαγρού (ως κέντρο κεραμικής), στην περιοχή Μαραθώνα (ως κέντρο παραθερισμού με μεγάλες παραλίες) , στο παραδοσιακό ψαροχώρι της Σουβάλας και της Πέρδικας ως κοινωνικούς και οικονομικούς ιστούς της Βόρειας και της Νότιας Αίγινας αντίστοιχα ;
Πρέπει να διερευνηθεί ποια είναι η φυσιογνωμία των κατοίκων του νησιού, ποια είναι η κοινωνική διάρθρωση , ποια είναι η οικονομική διάρθρωση , ποιο είναι το πλέγμα των δραστηριοτήτων (Αλιεία – Φιστίκι, οικοδομική δραστηριότητα, Υπηρεσίες: τουριστικά καταλύματα – ταβέρνες – mini market). Να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες όπως το γεωστρατηγικό σημείο της Αίγινας (κοντινότερο λιμάνι από Πειραιά 12miles), το φυσικό καλός της περιοχής (δάσος & θάλασσα). Με λίγα λόγια όπως αναφέραμε και στο πρώτο μέρος αυτής της εργασίας να γίνει χαρτογράφηση των πολιτιστικών πόρων και να επιλεγεί ο κατάλληλος στρατηγικός σχεδιασμός (να τεθούν χρονοδιαγράμματα, να εξασφαλιστούν οι οικονομικοί πόροι).
3.3 Προτάσεις
Μερικές προτάσεις που θα μπορούσαν να μελετηθούν και να πραγματοποιηθούν μέσα από το πρόγραμμα Καλλικράτης και μέσω ενός σωστού πολιτισμικού σχεδιασμού είναι να γίνει αναστήλωση των καποδιστριακών κτισμάτων ( Κυβερνείο – Ευνάρδειο ) και ιδιαίτερα να αξιοποιηθεί το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο. Έχουν γίνει προτάσεις και στο παρελθόν για δημιουργία διαχρονικού μουσείου, συνεδριακού κέντρου, αιθουσών πολλαπλών χρήσεων, μουσείου ανάδειξης της ιστορίας του συγκεκριμένου χώρου ( να εκτεθούν οι σημειώσεις, τα γράμματα και διάφορα έντυπα που βρήκαν οι συντηρητές του υπουργείου κρυμμένα στους τοίχους και στα δάπεδα των κελιών), ακόμα και αίθουσες για τη δημιουργία ΤΕΙ στην Αίγινα. Έχει προταθεί να δημιουργηθεί χώρος για να εκτεθούν ευρήματα από ανασκαφές της Αίγινας τα οποία βρίσκονται στα Μουσεία Πειραιώς, Αρχαιολογικό Αθηνών, Αφαίας και στις αποθήκες του μουσείου της Κολώνας. Έτσι θα μπορούσαν να απασχοληθούν στις εργασίες αποπεράτωσης πολλοί άνεργοι κάτοικοι του νησιού , να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας για τους νέους , να γίνει ανάπλαση του περιβάλλοντα χώρου.
Μία άλλη πρόταση είναι να οργανωθεί μία προσπάθεια για την επιστροφή αρχαιοτήτων της Αίγινας και των Γλυπτών της Αφαίας, των περίφημων «Αιγινητών», που κλάπηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα και σήμερα βρίσκονται στην Γλυπτοθήκη του Μονάχου.
Οσον αφορά στις νέες αρμοδιότητες που αποκτούν οι δήμοι σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης περιλαμβάνεται και η εκπόνηση και εκτέλεση προγραμμάτων δια βίου μάθησης(Επιθεώρηση Τοπικής Αυτοδιοίκησης, 2010). Στο σημείο αυτό προτείνουμε να δημιουργηθούν προγράμματα επιδοτούμενα από την περιφέρεια Αττικής σχετικά με την αειφόρο ανάπτυξη. Καθώς και ευκαιρίες για κατάρτιση του εργατικού δυναμικού του νησιού έτσι ώστε να υπάρχουν διέξοδοι επαγγελματικής αποκατάστασης, να μειωθεί η ανεργία και να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή. Σε αυτό το σχεδιασμό δεν θα πρέπει να αποκλειστούν άτομα άλλων εθνικοτήτων ( Αλβανοί, Πακιστανοί ) οι οποίοι ήδη διαμένουν στο νησί για μεγάλο χρονικό διάστημα..
Επίσης να δημοσιευθούν και να αξιοποιηθούν τα αποτελέσματα από την έρευνα που διεξήχθει από την Ακαδημία Γεύσεων της Αίγινας από 15/05/2010 έως 15/07/2010 σχετικά με τη γαστρονομική πραγματικότητα της Αίγινας (3). Η έρευνα έλαβε χώρα μεταξύ των κατοίκων και των επισκεπτών του νησιού καθώς και των επαγγελματιών ξενοδόχων και ιδιοκτητών εστιατορίων. Τα αποτελέσματα αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον γιατί σκοπός της έρευνας ήταν να καταγράψει και να αξιολογήσει τα στοιχεία της υπάρχουσας τουριστικής υποδομής και του ανθρώπινου δυναμικού που ασχολείται επαγγελματικά με τον τουρισμό, να αξιολογήσει τις ανάγκες που προκύπτουν στους τομείς εκπαίδευσης, να καταγράψει την χρήση των τοπικών προιόντων, να καταγράψει στοιχεία για τις προτιμήσεις και τις προσδοκίες των επισκεπτών και τέλος να βγάλει συμπεράσματα για την διαμόρφωση ανανεωμένης τουριστικής πολιτικής.(χρώματα και γεύσεις του Σαρωνικού, 2010 :3 )
Τέλος μία ακόμα πρόταση είναι η ανάπτυξη των τοπικών επιχειρήσεων ( ιδιαίτερα με τοπικά προιόντα όπως είναι το φιστίκι ) διότι όπως έχει αποδειχθεί από την διεθνή εμπειρία '' οι τοπικές επιχειρήσεις είναι σαφώς καλύτερη επένδυση από την άποψη εισοδήματος, ευημερίας και θέσεων εργασίας '' ( Μ.Shuman,2010).
--------------------------------------------------------------------------------------
(3)“(Με πρωτοβουλία της κας Τέτας Γρίζου (που εκδίδει το περιοδικό Χρώματα και Γεύσεις του Σαρωνικού) ιδρύεται "Ακαδημία Γεύσεων", για το λογότυπο της οποίας προκηρύσσεται διαγωνισμός. Τα σχετικά δελτία τύπου είναι τα ακόλουθα:
ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΓΕΥΣΕΩΝ-ΑΙΓΙΝΑΣ
Ο Γαστρονομικός Τουρισμός στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος!
ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ Κύριος σκοπός της Ακαδημίας Γεύσεων Αίγινας είναι η ανάδειξη και η προώθηση της παραδοσιακής Αιγινήτικης κουζίνας, των διατροφικών συνηθειών και της γαστρονομίας, με το φιστίκι Αιγίνης να έχει τον πρώτο λόγο. Τα στοιχεία που θα χρησιμοποιήσουμε είναι αυτά που έχουν «καταγραφεί» μέχρι σήμερα, στον γραπτό ή προφορικό λόγο, στη παλαιά και νεότερη λαογραφία του νησιού. Ακόμη σκοπός είναι η ανάδειξη της Αιγινήτικης παραγωγής και των προϊόντων που παράγονται στο νησί.Όλα αυτά μπορούν να γίνουν με τη συνεργασία των παραγωγών και όλων των επαγγελματικών ενώσεων που έχουν σχέση με τη γαστρονομία. (Εστιατόρια, ταβέρνες, Ξενοδοχεία, Καφέ-Μπαρ κλπ)Οι συνιδρυτές της Ακαδημίας Γεύσεων προβάλλοντας αντίσταση στον πρόχειρο τρόπο διατροφής, επιθυμούν να κάνουν την Αιγινήτικη παραδοσιακή κουζίνα, και το φιστίκι Αιγίνης, γνωστά σε όλο τον κόσμο, ώστε να αποτελούν ένα ακόμη Τουριστικό πλεονέκτημα και πόλο έλξης για τους επισκέπτες, όλο το χρόνο.” ( Νέα εποχή, 2010)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η περιγραφή της παραπάνω πολιτιστικής δραστηριότητας του δήμου Αίγινας σε συνδιασμό με την διευκρίνιση της έννοιας του πολιτισμικού σχεδιασμού που επιχειρήθηκε στο πρώτο μέρος της παρούσας εργασίας μας επιτρέπει την συναγωγή ορισμένων συμπερασμάτων.
Πράγματι το νησί της Αίγινας είναι πλούσιο σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς πόρους. Το σημαντικό πολιτιστικό κεφάλαιο που διαθέτει σε συνδιασμό με τα εξαιρετικής ομορφιάς τοπία αποτελούν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής.
Το πολιτιστικό κεφάλαιο επιβάλλεται να αξιοποιηθεί στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου πολιτισμικού σχεδιασμού. Οι προτεραιότητες αυτού του σχεδιασμού θα πρέπει να αφορούν στην αναγνώριση, εδραίωση και προβολή της ταυτότητας της πόλης, αλλά και στην βελτίωση της συνολικής της εικόνας. Η τελευταία παράμετρος έχει δύο εκφάνσεις.
Πρωτίστως αφορά στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των ίδιων των κατοίκων με την πραγματοποίηση έργων υποδομής και δευτερευόντως στη μετατροπή της περιοχής σε ένα πολιτισμικό προιόν αξιοποιώντας ιστορικά κτίρια όπως είδαμε και δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας.
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ενθαρρυντικά για το μέλλον, λαμβάνοντας υπόψη το χαμένο χρονικό διάστημα αποσπασματικών προσπαθειών άσκησης πολιτιστικής πολιτικής των προηγούμενων χρόνων ( το φεστιβάλ φιστικιού για παράδειγμα αποτέλεσε μία σωστή αφετηρία και προσέδωσε ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στην Αίγινα σε σχέση με άλλες περιοχές ) .
Για να υπάρξει αειφόρος ανάπτυξη ωστόσο θα πρέπει η Τοπική Αυτοδιοίκηση ( για την οποία ξεκίνησε μία καινούρια εποχή με το σχέδιο Καλλικράτης ) να έχει μια γενική θεώρηση των πραγμάτων και να βασιστεί σε εξειδικευμένους επιστήμονες σε θέματα πολιτισμού και ανάπτυξης. Θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί ως παράδειγμα η διεθνής και η εγχώρια εμπειρία σε θέματα πολιτισμικού σχεδιασμού διότι ζούμε πλέον στην κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης. Για την υλοποιήση του πολιτισμικού σχεδιασμού θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οικονομικοί πόροι από τα ευρωπαικά προγράμματα.
Εάν υιοθετηθούν κάποια από τα μέτρα τα οποία αναφέρθηκαν στο δεύτερο μέρος της παρούσας εργασίας είναι πιθανό να συγκρατηθεί ο πληθυσμός και ιδιαίτερα οι νέοι από το να μεταναστεύσουν στα μεγάλα αστικά κέντρα. Έτσι θα αποτραπεί ο οικονομικός και δημογραφικός μαρασμός και θα διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου