Μοντέλα επικοινωνίας και σχεδιασμός επικοινωνιακών δραστηριοτήτων του πολιτιστικού φορέα "Αιγιναία".

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει σοβαρές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας μας και έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και τον τομέα του πολιτισμού. Η χώρα μας δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Το κράτος περικόπτει πολλές δαπάνες σε υγεία, παιδεία και όπου αλλού υπάρχει ανάγκη για κρατική χρηματοδότηση. Έτσι οι διάφοροι πολιτιστικοί φορείς και οργανισμοί προσπαθούν να ξεπεράσουν τις όποιες δυσκολίες και να παραμείνουν βιώσιμοι συμβάλλοντας στην πολιτιστική παραγωγή της κοινωνίας, παράγοντας πολιτιστικά αγαθά, αναπτύσσοντας  μεθόδους δέσμευσης πόρων από άλλες πηγές και τον ιδιωτικό τομέα, με προεξάρχουσα τη χορηγία των τεχνών. Για να μπορέσουν να γίνουν τα παραπάνω οι διάφορες στρατηγικές επικοινωνίας είναι κάτι το συνηθισμένο πλέον και απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωση των οργανισμών.

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να πραγματευτεί την έννοια των επικοινωνιακών δράσεων και το πώς αυτές (καμπάνιες δημοσιότητας, διαφήμισης, δημοσίων σχέσεων ή ακόμα εφαρμογές του Συμμετοχικού Διαδικτύου και άλλες) βοηθούν στο να υπάρχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα στον πολιτιστικό φορέα «Αιγιναία» ειδικότερα, ο  οποίος έχει επιλεγεί ως παράδειγμα  πολιτιστικής δράσης και αποτελεί ένα ενδιαφέρον πεδίο έρευνας. Για το λόγο αυτό η εργασία ξεκινά με την παράθεση των διαφόρων μοντέλων επικοινωνίας. Επιμέρους στόχος της εργασίας είναι η µελέτη της σύγχρονης µορφής της επικοινωνίας και των µηχανισµών που απαιτούνται για την αποτελεσματική της εφαρμογή στο χώρο των τεχνών.

Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα της συγκεκριμένης εργασίας αφορούν στις συνέπειες που επιφέρει η επιλογή του σχεδιασμού μιας συγκεκριμένης επικοινωνιακής δραστηριότητας, στην επίτευξη ή όχι του στόχου που έχει βάλει ο φορέας αυτός.

Σε ότι αφορά στη μεθοδολογία για την ανάπτυξη του θεωρητικού μέρους έγινε αξιοποίηση της σχετικής βιβλιογραφίας από τον επιστημονικό κλάδο των πολιτιστικών σπουδών, της ψηφιακής αρθρογραφίας .Για τη μελέτη της περίπτωσης του πολιτιστικού περιοδικού «Αιγιναία» χρησιμοποιήθηκαν πηγές από το διαδίκτυο καθώς και επιτόπια έρευνα και συνέντευξη με μέλος του διοικητικού συμβουλίου του φορέα. Πρόκειται για την κυρία Ελένη Σταμπόγλη, ιστορικό και συγγραφέα, υπεύθυνη των εκδόσεων Καλειδοσκόπιο την οποία και ευχαριστώ πολύ.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

1.Βασικές έννοιες.

1.1. Ορισμός Επικοινωνίας.

Η επικοινωνία είναι μία πολύ σημαντική λειτουργία για τον άνθρωπο η οποία αποτέλεσε βασικό στοιχείο για τη σύσταση των ανθρωπίνων κοινωνιών και τη δημιουργία πολιτισμών φτάνοντας στη σημερινή εποχή όπου η τεχνολογία και η μαζική επικοινωνία κυριαρχούν. Είναι έννοια πολυσημική και έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημονικών κλάδων όπως της ανθρωπολογίας, της κοινωνιολογίας, της γλωσσολογίας κλπ ωστόσο η επικοινωνία σύμφωνα με την ευρύτητα που περιλαμβάνει ο όρος πολιτισμός στις μέρες μας συνδέεται με τη μελέτη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων ( Πασχαλίδης, 2002:230).

Ο πολύπλοκος χαρακτήρας της έννοιας της επικοινωνίας δημιούργησε αδυναμία στον καθορισμό ενός ολοκληρωμένου ορισμού και όπως αναφέρει και ο Fiske (1992:17) « είναι μία από εκείνες τις ανθρώπινες δραστηριότητες που ο καθένας αναγνωρίζει, αλλά ελάχιστοι μπορούν να την ορίσουν ικανοποιητικά».

To λεξικό κοινωνιολογίας (1991:147) περιγράφει την επικοινωνία ως εκείνη τη διαδικασία με την οποία ο πομπός – αποστολέας στέλνει ένα μήνυμα με κάποιο μέσο επικοινωνίας στον αποδέκτη και παράγει έτσι κάποιο αποτέλεσμα.

Σύμφωνα με τον Βρύζα (2005:17) η επικοινωνία είναι μία διαδικασία της οποίας ναι μεν το περιεχόμενο είναι η πληροφορία αλλά δεν περιορίζεται σε αυτήν, πάνω απ’ όλα δημιουργεί μία σχέση και μία ανταλλαγή ανάμεσα στα άτομα και τις ομάδες μέσα σε κάθε τύπο κοινωνίας. Δηλαδή με λίγα λόγια επικοινωνία και κοινωνική σχέση είναι δύο έννοιες αλληλένδετες. Δίνει στην ομάδα και στα άτομα την ιδιότητα όχι μόνο την κοινωνική αλλά και την αίσθηση ότι ανήκουν σε μία πολιτισμική ενότητα (Adorno, κ.συν, 1991:48).

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η επικοινωνία έχει αποκτήσει ένα περιεχόμενο διαφορετικό λόγω της εξέλιξης των νέων τεχνολογιών αλλά και της εξάπλωσης της χρήσης του Διαδικτύου. Αυτό το τελευταίο αναδείχτηκε σε ένα από τα πιο δημοφιλή μέσα επικοινωνίας. Κάθε πολίτης έχει πρόσβαση σε ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών με χαμηλό κόστος κάτι το οποίο συνέβαλε στη μετάβαση από τη Βιομηχανική Κοινωνία στην Κοινωνία της Πληροφορίας. « Η Βιομηχανία της Ψηφιακής Επικοινωνίας (Info-Communication Industry) και οι πολιτικές διαχειριστικού ελέγχου της ποιότητας των πολιτιστικών αγαθών αναμένεται να ανασυγκροτήσουν δυναμικά τον τομέα των επικοινωνιών και του πολιτισμού».(Γκαντζιάς,2004:298)

Η επικοινωνία αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως θεμελιώδης λειτουργία των πολιτιστικών οργανισμών. Κάθε επικοινωνιακή πολιτική έχει ένα συγκεκριμένο σκοπό. Ο σκοπός αυτός για να επιτευχθεί κάθε φορά θα πρέπει να σχεδιαστεί από τον εκάστοτε πολιτιστικό οργανισμό το κατάλληλο μοντέλο επικοινωνίας. Ο καθοριστικός παράγοντας γι αυτό ήταν η αύξηση του ανταγωνισμού ανάμεσα στη βιομηχανία της πολιτιστικής κληρονομιάς και στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας

1.2.   Μοντέλα και θεωρίες επικοινωνίας

Καθώς το κοινωνικό περιβάλλον και οι συνθήκες ζωής μεταβάλλονται, διάφορα μοντέλα και θεωρίες επικοινωνίας εμφανίζονται τα οποία είτε συμπληρώνουν παλαιότερα είτε προτείνουν κάτι εντελώς καινούριο κάθε φορά. Αυτό συμβαίνει διότι η επικοινωνιακή διαδικασία είναι μία λειτουργία που λαμβάνει χώρα στον κοινωνικό περίγυρο, συνεπώς ανάλογα με τις περιστάσεις και τις κάθε φορά νέες ανάγκες της επικοινωνίας δημιουργούνται τα παραπάνω στο χώρο της επικοινωνιακής πολιτικής.

Καταρχήν υπάρχουν διάφορα μοντέλα για τη διαπροσωπική και την μαζική επικοινωνία. O Harold Lasswell (1902–1978), πολιτικός επιστήμονας και θεωρητικός της επικοινωνίας μέλος της Σχολής τού Σικάγου, στο έργο του Δομή και Λειτουργία της Επικοινωνίας στην Κοινωνία (‘The Structure and Function of Communication in Society’ (1948), όρισε την επικοινωνιακή διαδικασία ως ποιος (λέει) τί (σε) ποιόν (σε) ποιό δίαυλο (με) ποιο αποτέλεσμα ( Lasswell, 1948: 216). Σαφώς πρόκειται για ένα γραμμικό μοντέλο σύμφωνα με το οποίο η επικοινωνία είναι μία απλή πράξη μετάδοσης μηνυμάτων και έτσι είναι σίγουρο ότι ο πομπός πρόκειται να επηρεάσει το δέκτη. Το μοντέλο του Lasswell δέχθηκε κριτική γιατί παραλείπει το στοιχείο της ανάδρασης στην επικοινωνιακή πράξη. Ο Braddock (1958:88) ισχυρίστηκε ότι υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για επεξεργασία από τα πέντε που παρουσίασε ο Lasswell και πρόσθεσε δύο ακόμα τμήματα (τις περιστάσεις κάτω από τις οποίες στέλνεται ένα μήνυμα και για ποιο συγκεκριμένο σκοπό ο πομπός λέει κάτι).

Οι Shannon και  Weaver το 1949 στην Αμερική παρουσίασαν το μαθηματικό μοντέλο της επικοινωνίας σύμφωνα με το οποίο η επικοινωνία περιγράφεται ως μία γραμμική, μονόδρομη διαδικασία μεν στην οποία εντάσσονται επιπλέον στοιχεία δε.

Παρατηρεί κανείς εκτός από την πηγή-πομπός που ανέφερε ο Lasswell, οι Shannon και Weaver προσθέτουν στο μοντέλο τους τον αναμεταδότη που μετατρέπει τα μηνύματα σε σήμα, μία ενδεχόμενη πηγή θορύβου (η οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί να παρεμβληθεί και να επηρεάσει την επικοινωνία) και τέλος αφού γίνει η μετατροπή του σήματος σε μήνυμα εκ μέρους του δέκτη, υπάρχει ο προορισμός.

H κριτική που ασκήθηκε στο μοντέλο των Shannon και Weaver εστιάζεται κυρίως στη γραμμικότητα του και στην έλλειψη ανάδρασης. Το στοιχείο αυτό προστέθηκε αργότερα από τον DeFleur. Σύμφωνα με τον αυτόν τον θεωρητικό μέσω της ανάδρασης η πηγή θα ξέρει αν η επικοινωνία ήταν επιτυχής καθώς επίσης υπάρχει η δυνατότητα να αναπροσαρμόσει πιο αποτελεσματικά το μήνυμα που θέλει να περάσει στο δέκτη (κυβερνητικό μοντέλο) (McQuail, D. & Windahl, S., 1993:43).Σύμφωνα με το κυβερνητικό μοντέλο το οποίο χρησιμοποιείται πολύ από τους διαφημιστές δίδεται «ιδιαίτερη έμφαση όχι πλέον στο μήνυμα αυτό καθεαυτό αλλά στους στόχους που επιδιώκονται να εκπληρωθούν με τη μετάδοση ενός μηνύματος.[….] προστίθεται λοιπόν η έννοια του  feedback ή της πληροφοριακής ανατροφοδότησης που επιτρέπει στον πομπό να διορθώσει την εκπομπή του σε συνάρτηση με τις αντιδράσεις των ληπτών». (Ψύλλα, 1991:109). Επιγραμματικά στη συνέχεια εμφανίστηκαν τα παρακάτω μοντέλα : το ελικοειδές μοντέλο του Dance (1967), το μοντέλο του συν-προσανατολισμού των Mc Leod και Chaffee (1973) και άλλα. Κανένα μοντέλο από αυτά δεν έχει επικρατήσει εις βάρος κάποιου άλλου, αντιθέτως το ένα συμπληρώνει το άλλο.

Γενικά από τη δεκαετία του 1960 έως σήμερα η έρευνα δίνει έμφαση στην ανάλυση του περιεχομένου του μηνύματος και στη λήψη του από τα μέλη του κοινού.

Τελικά όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Μπαντιμαρούδης: «η γραμμική αυτή προσέγγιση της επικοινωνιακής διαδικασίας, η οποία μετρά κάποιες δεκαετίες έρευνας στη μαζική επικοινωνία δεν αποτελεί πλέον τον κανόνα καθώς, ειδικά στον 21^ο αιώνα του ψηφιακού κόσμου, οι επικοινωνιακές σχέσεις είναι κατά κανόνα μη γραμμικές, απρόβλεπτες και κατά βάση, διαδραστικές. Οι σχέσεις των ενίοτε πομπών και δεκτών είναι συχνά προσωποποιημένες ή ομαδοποιημένες, ενώ είναι χρονικά απρόβλεπτες» (2011, σελ. 22).

Ένα άλλο μοντέλο προτείνει η Hooper-Greenhill στο οποίο αναγνωρίζεται ότι η επικοινωνία (στο μουσείο ιδιαίτερα) είναι κοινωνική λειτουργία και οι άνθρωποι δημιουργούν τα δικά τους νοήματα και μηνύματα με ενεργητικό τρόπο. «Επηρεασμένο από τις αρχές της μεταδόμησης για πολυσημία και την ανάγνωση πολλαπλών μηνυμάτων, το μοντέλο αυτό βλέπει την επικοινωνία στο μουσείο ως μια σύνθετη διαδικασία» (Οικονόμου 2003: 82), όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα:

Το μοντέλο της Hooper-Greenhill αντιστοιχεί περισσότερο στο συστημικό μοντέλο επικοινωνίας σύμφωνα με το οποίο η διαδικασία της επικοινωνίας είναι ένα ανοικτό σύστημα σχέσεων των ανθρώπων μεταξύ τους, με τα μέσα επικοινωνίας και με το περιβάλλον τους. Στο κέντρο της διαδικασίας βρίσκεται ο άνθρωπος, ο οποίος είναι συγχρόνως πομπός και δέκτης, ενώ βρίσκεται σε αλληλεξάρτηση με τους άλλους, αλλά και σε εξάρτηση με το περιβάλλον του. Το συγκεκριμένο μοντέλο βασίζεται στην ψυχολογία, αφού αναγνωρίζεται η αξία της προσωπικότητας του κάθε ατόμου, ως μέλους που διαδραματίζει έναν ουσιαστικό ρόλο στο σύνολο που ονομάζεται κοινωνία (Ψύλλα,ο.π : 109-110).

           

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

2. ΑΙΓΙΝΑΙΑ

2.1  Ένας πολιτιστικός φορέας στο νησί της Αίγινας.

Η Αιγιναία (15 Μαρτίου 1831-15 Σεπτεμβρίου 1831), ήταν εφημερίδα «Φιλολογική, Επιστημονική και Τεχνολογική», η οποία εκδιδόταν στην Αίγινα από τον Γεώργιο Αποστολίδη Κοσμητή. Το κύριο μέρος της θεματολογίας της αφορούσε την ελληνική εκπαίδευση, άλλοτε με τη δημοσίευση επίσημων κειμένων σχετικών με τη σύσταση και τη λειτουργία σχολείων, άλλοτε με άρθρα τα οποία αφορούσαν γενικότερα το εκπαιδευτικό σύστημα. Τα τεύχη του περιοδικού συμπληρώνονταν από επιστημονικά θέματα. Με την εφημερίδα συνεργάζονταν οι Ιωάννης Κοκκώνης και ο έφορος της παιδείας Ανδρέας Μουστοξύδης. Υπέγραφαν κάθε συνεργασία τους με τα αρχικά των ονομάτων τους, αντίστοιχα : Ι.Κ., Α.Μ. Η γλώσσα του εντύπου ήταν η καθαρεύουσα, ενώ ήταν «συντηρητικό στη δομή του» (Κουμαριανού, Α.,1975:587). Επρόκειτο για ένα «όργανο συστηματικής προβολής της εκπαιδευτικής πολιτικής του Καποδίστρια» ( Κουτσοπανάγου,Γ.,2008 :145-146). Η έκδοσή του διακόπηκε αιφνιδιαστικά με τη δολοφονία του Καποδίστρια. Το τελευταίο φύλλο κυκλοφόρησε  μια εβδομάδα πριν από τη δολοφονία του.

Την άνοιξη του 2000, μία παρέα κατοίκων και φίλων  αποφάσισε την αναβίωση του εντύπου με τη μορφή περιοδικής πολιτιστικής έκδοσης. Δημιουργήθηκε μία αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, ένας πολιτιστικός φορέας που είχε ως στόχο της την προβολή της πολιτιστικής παράδοσης του νησιού και την προστασία του φυσικού ανθρωπογενούς περιβάλλοντος από την υποβάθμιση, τη φθορά και την «αξιοποίηση».(Αιγιναία, 2000:3). Σκοπός της εταιρείας με λίγα λόγια είναι η έκδοση του ομώνυμου περιοδικού, αλλά και η προώθηση και άλλων πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Από τότε έως σήμερα έχουν εκδοθεί 24 τεύχη (δύο ανά έτος). ( www.aiginaia.gr).

2.2 Αιγιναία και μοντέλα επικοινωνίας.

Ο συγκεκριμένος πολιτιστικός φορέας επιλέχτηκε για την παρούσα εργασία γιατί μέσα από την πορεία του μπορούμε να δούμε πως ενώ συνειδητά το διοικητικό συμβούλιο δεν χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες ενός ειδικού στην επικοινωνία εντούτοις βλέπουμε ότι μέσα από τις δράσεις του φορέα χρησιμοποιούνται στοιχεία από τα μοντέλα επικοινωνίας τα οποία αναλύσαμε στο πρώτο μέρος. Χρησιμοποιούνται μέθοδοι και τεχνικές οι οποίες εξελίσσονται καθώς οι ανάγκες και οι στόχοι διαφοροποιούνται,  παρόλο που οι ιθύνοντες καθώς σχεδίαζαν τις διάφορες δράσεις δεν έλαβαν υπόψη τους τη θεωρία  με βάση τα στοιχεία που μας παραθέτει η κυρία Ελένη Σταμπόγλη μέλος της συντακτικής επιτροπής. (παράρτημα ).

Ξεκινώντας πριν 13 χρόνια η Αιγιναία άρχισε να γίνεται γνωστή αρχικά από στόμα σε στόμα. Δεν υπήρχε δυνατότητα για κάτι περισσότερο, δεν υπήρχαν πόροι μόνο το μεράκι των συντελεστών. Συνεπώς αναγνωρίζουμε ένα γραμμικό μοντέλο επικοινωνίας σύμφωνα με το οποίο οι δημιουργοί της προσπάθειας (πομπός) απλά κοινοποιούσαν την πληροφορία (μήνυμα) ότι ξεκίνησε η έκδοση του περιοδικού στους φίλους τους (δέκτης).

Στη συνέχεια αφού «κατέκτησε» ένα σταθερό κοινό η Αιγιναία πέρασε σε ένα άλλο στάδιο όπου η ανάγκη για διαφήμιση ήταν φανερή. Σε αυτή τη φάση λοιπόν αναγνωρίζουμε το κυβερνητικό μοντέλο επικοινωνίας που αναλύσαμε στο πρώτο μέρος.

Έτσι λοιπόν ο φορέας έδωσε έμφαση όχι στο μήνυμα αυτό καθεαυτό αλλά στους στόχους που επιδιώκονταν να  εκπληρωθούν με τη μετάδοση του διαφημιστικού μηνύματος. Η πηγή είναι το «αρχικό σημείο από το οποίο ξεκινούν οι διάφορες πληροφορίες που σχηματίζουν ένα μήνυμα» (Κάστορας, Σ. 2002:39). Η πηγή σε αυτή την περίπτωση είναι ο πολιτιστικός φορέας Αιγιναία.

Το μήνυμα είναι η ενημέρωση που  έγινε για την κυκλοφορία του περιοδικού το οποίο αποτελεί ένα συνειδητό ερέθισμα που στέλνει η πηγή σε κάποιο δέκτη ο οποίος δεν είναι άλλος από τους αναγνώστες των τοπικών εφημερίδων και ηλεκτρονικών σελίδων στο διαδίκτυο. Το διαφημιστικό αυτό μήνυμα έχει ως σκοπό να επηρεάσει την συμπεριφορά του κοινού προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση και να προκαλέσει έτσι μία επιθυμητή αντίδραση (αύξηση των πωλήσεων του περιοδικού).

Ο πομπός «είναι καθετί που μπορεί να εκπέμψει το μήνυμα μιας πηγής σε κάποιο δέκτη»(Κάστορας, ο.π :39). Στην περίπτωση μας πομπός είναι οι υπολογιστές των μελών της συντακτικής επιτροπής, που από εκεί κωδικοποιούνται οι πληροφορίες για να μεταφερθούν από το μέσο στο δέκτη.

Μέσο είναι « ο τεχνικός ή φυσικός τρόπος μετατροπής του μηνύματος σε σήμα, ικανό να μεταδοθεί από το κανάλι […]κανάλι  είναι το φυσικό μέσο με το οποίο μεταδίδεται το σήμα»(Fiske,J., o.π :36). Το μέσο είναι τα άρθρα των συντακτών στα οποία αναφέρονται οι πληροφορίες που αφορούν την Αιγιναία και οι εφημερίδες είναι το κανάλι μέσω των οποίων μεταδίδεται το διαφημιστικό μήνυμα. Το μέσο στην περίπτωση μας επίσης μπορεί να είναι κάποιο άρθρο επίσης κάποιων μελών της συντακτικής επιτροπής οι οποίοι τυχαίνει να είναι και συνεργάτες των τοπικών εφημερίδων. Πολλοί από τους συντάκτες αυτούς διατηρούν μπλογκ με θέματα που πλησιάζουν τη θεματολογία της Αιγιναίας  κι έτσι δημιουργούνται αφορμές για προβολή κάθε νέου τεύχους. Στη συνέχεια το μήνυμα λαμβάνεται από τον δέκτη (αναγνωστικό κοινό).

Το μήνυμα δεν απευθύνεται σε όλους αλλά κάθε μήνυμα έχει το δικό του κοινό με ανάλογη εμπειρία δηλαδή άλλο θα είναι το κοινό που θα διαβάσει τις τοπικές εφημερίδες και άλλο το κοινό που θα μπορέσει να δει μία διαφημιστική καταχώρηση ή να διαβάσει ένα άρθρο σε ένα μπλογκ (απαιτείται γνώση χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου).

Τέλος στο κυβερνητικό μοντέλο γίνεται αναφορά στην ανάδραση. Ανάδραση είναι η μεταβίβαση της αντίδρασης του δέκτη πίσω στον πομπό. Η ανάδραση σε αυτό το μοντέλο επικοινωνίας το οποίο εντοπίσαμε στα προηγούμενα είναι η αντίδραση του κοινού μέσω σχολίων στα μπλογκ των συνεργατών του περιοδικού ή στα προσωπικά τους προφίλ στο facebook στα οποία ανακοινώνουν κάθε φορά την κυκλοφορία κάθε νέου τεύχους.

2.3 Ανάγκη για εκσυγχρονισμό-Συμπεράσματα.

Ο τοπικός πολιτιστικός φορέας « Αιγιναία» δραστηριοποιείται λοιπόν στη μικρή κοινωνία του νησιού, με περιορισμένη χωρική κλίμακα και μικρό σε μέγεθος πληθυσμό. Το περιοδικό αρχικά  τυπωνόταν συνήθως σε 1.000 αντίτυπα, και στους 3 πρώτους μήνες της κυκλοφορίας κάθε τεύχους κατάφερνε να αποσβαίνει τα έξοδα σελιδοποίησης και εκτύπωσης. Όμως τα τελευταία χρόνια αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολα εξαιτίας θα λέγαμε της οικονομικής κρίσης.

 Τα  μέλη του διοικητικού συμβουλίου έχουν στην κατοχή τους στοιχεία από τον πνευματικό πολιτισμό του νησιού (για παράδειγμα παλιές φωτογραφίες, γραπτά ντοκουμέντα) ή γνωρίζουν άλλους ανθρώπους που τα έχουν και τα δημοσιεύουν για να γίνουν γνωστά σε όλους. Σιγά σιγά αναπτύσσεται μία αμφίδρομη, στενή και διαρκής σχέση με τα μέλη της τοπικής κοινωνίας και δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες και ευκαιρίες, ώστε να εξοικειωθούν οι πολίτες με τα υλικά τεκμήρια του πλούσιου ιστορικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος τους. Συνεπώς όπως αναφέρει η κυρία Ελένη Σταμπόγλη «Η ΑΙΓΙΝΑΙΑ προσπαθεί εδώ και κάποιους μήνες, πέρα από μια αρθρογραφία με γενικότερο διαχρονικό ενδιαφέρον, να προσεγγίσει και άλλες πληθυσμιακές ομάδες στην Αίγινα, που παλιότερα δεν είχαν σχετιστεί με το περιοδικό. Έτσι για παράδειγμα, προσπαθεί να αναδείξει πρωτοβουλίες για το περιβάλλον, ή πολιτιστικές δράσεις, καλλιτεχνικά δρώμενα και να συνδέσει την αρθρογραφία της με κάποιο είδος επικαιρότητας, όσο γίνεται βέβαια για ένα περιοδικό που κυκλοφορεί δύο φορές το χρόνο. Το άνοιγμα σε νέες ομάδες, με παρουσία στα πράγματα της Αίγινας, μπορούν να λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά για τη διάχυση και προώθηση του περιοδικού.

Η διοργάνωση εκδηλώσεων με αφορμή κάποιο αφιέρωμα ή η συμμετοχή στις προσπάθειες άλλων που έχουν ανάλογη γκάμα ενδιαφερόντων (ντοκιμαντέρ για τον ελαιώνα της Αίγινας για παράδειγμα όπου η ΑΙΓΙΝΑΙΑ συνδιοργάνωσε την προβολή με τους συντελεστές της ταινίας ή σύμπραξη με τους ΕΝΕΡΓΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ για διοργάνωση διαλέξεων όπως φέτος το καλοκαίρι για τα αρχαία λιμάνια) προωθεί την παρουσία της ΑΙΓΙΝΑΙΑΣ ως πολιτιστικού φορέα της Αίγινας. Στην επικοινωνία της ωστόσο με αυτό το ευρύτερο κοινό παραμένει στους παραδοσιακούς και συχνά αναποτελεσματικούς τρόπους διάχυσης της ενημέρωσης». (παράρτημα )

Συνεπώς αν κάποιος μας πρότεινε να αναλάβουμε την επικοινωνιακή πολιτική του πολιτιστικού φορέα «Αιγιναία» το πρώτο πράγμα που θα κάναμε θα ήταν να τον  εκσυγχρονίσουμε και το μοντέλο που θα χρησιμοποιούσαμε θα ήταν το συστημικό μοντέλο επικοινωνίας. Όπως αναφέρθηκε και στο πρώτο μέρος η λέξεις κλειδιά είναι η αλληλεξάρτηση μεταξύ πομπού και δέκτη, το ανοικτό σύστημα των σχέσεων.

Μερικά απλά βήματα που θα κάναμε θα ήταν :

*Εύρεση χορηγών.

 Τόσο η επικοινωνιακή όσο και η οικονομική σημασία μιας χορηγίας στην εποχή της πολιτισμικής και οικονομικής κρίσης είναι πολύ μεγάλη λόγω της έλλειψης άλλων πόρων και κρατικής βοήθειας. Ο Ομιλος ΟΤΕ και η εταιρεία Cosmote για παράδειγμα είναι ένα δείγμα εταιρειών που είναι δραστήριες στο χορηγικό τομέα στη χώρα μας. Θα μπορούσαμε να στραφούμε επίσης στις τοπικές επιχειρήσεις.

* Δημόσιες σχέσεις

Οι δημόσιες σχέσεις πληροφορούν το κοινό προσπαθώντας παράλληλα να αυξήσουν το κύρος, τη φήμη και την εμπιστοσύνη αυτού προς τον οργανισμό (Παπαλεξανδρή, 2001:49). Αποτελούν μία διαλογική μορφή επικοινωνίας και είναι μία μακροχρόνια διαδικασία. Με ειλικρίνεια προσπαθούν να προσεγγίσουν το κοινό. Μία τέτοια προσπάθεια είναι και η παρουσία της Αιγιναίας με δικό της σταντ κάθε χρόνο στο φεστιβάλ φιστικιού. Εκεί οι επισκέπτες της γιορτής αυτής μπορούν να ξεφυλλίσουν όλα τα τεύχη του περιοδικού, να κάνουν διάλογο με τους συντελεστές τους, να κάνουν κριτική και γενικότερα να έρθουν σε μια αλληλεπίδραση με τον  φορέα. Έτσι αναγνώστες και φορέας γίνονται συγχρόνως πομπός και δέκτης και η επικοινωνία γίνεται αντιληπτή ως μία ζωτική λειτουργία κάτι το οποίο είναι χαρακτηριστικό του συστημικού μοντέλου.

*Σελίδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter κλπ).

Θα ανοίγαμε λογαριασμό και θα δημιουργούσαμε προφίλ της Αιγιναίας σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η λέξη κλειδί όπως ήδη αναφέραμε είναι η αλληλεπίδραση. Συνεπώς  όπως επισημαίνουν οι Christakis N. & Fowler J (2010 :354) « εκατοντάδες εκατομμύρια κόσμου έχουν ενσωματώσει τη χρήση ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης στην καθημερινή τους ζωή[…]Αλλά στην ουσία, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης πρωτίστως αντικατοπτρίζουν αλληλεπιδράσεις που γίνονται εκτός διαδικτύου».

Τα οφέλη πολλά:

- άμεση ενημέρωση για τις δραστηριότητες του φορέα και την κυκλοφορία των νέων τευχών (προσέλκυση καταναλωτών του πολιτιστικού αγαθού όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο).

-δημιουργία μίας άμεσης και μόνιμης σχέσης με τους επισκέπτες της ιστοσελίδας (εμπλοκή των επισκεπτών της σελίδας με τις δραστηριότητες του φορέα, δημοσίευση σχολίων και προσωπικών εντυπώσεων, στοιχεία δηλαδή που θα μπορούν να λάβουν υπόψη τους οι ιθύνοντες για την βελτίωση της όλης παρουσίας του φορέα προς τα έξω). Με λίγα λόγια αμφίδρομη επικοινωνία και κυρίως ανέξοδη.

* Ανανέωση της ήδη υπάρχουσας ιστοσελίδας www.aiginaia.gr , με προσθήκη των τελευταίων τευχών που έχουν ήδη κυκλοφορήσει, καταχώρηση διαφόρων αποσπασμάτων από παλαιότερα τεύχη και επικαιροποίηση της λίστας με τα email (τύπου newsletter).

* Δυνατότητα για εγγραφή συνδρομητών.

* Ενημέρωση για τον πολιτιστικό φορέα « Η Αιγιναία» στα σχολεία του νησιού.

Έτσι με αυτό το πακέτο δράσεων πρόκειται να προσελκύσει ο φορέας μεγαλύτερη ποικιλία καταλανωτών του πολιτιστικού προϊόντος που ονομάζεται Αιγιναία και διαφορετικές ομάδες συμμετεχόντων στις μελλοντικές πολιτιστικές δραστηριότητες. Ιδιαίτερα νεανικό κοινό το οποίο στην πλειοψηφία του δε γνωρίζει καν την ύπαρξη του περιοδικού.

Εν κατακλείδι η ανάγκη για εκσυγχρονισμό είναι έντονη διότι ο πολιτιστικός φορέας έχει δημιουργηθεί μέσα σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον. Φορέας και άτομα αλληλεπιδρούν και όλο αυτό σα σύνολο επηρεάζεται από το περιβάλλον της τοπικής κοινωνίας από το οποίο εξαρτάται επηρεάζοντας το ταυτόχρονα.

Κωνσταντίνα Χατζίνα

====================================================

Απόσπασμα από την πρώτη εργασία για τη θεματική ενότητα Πολιτιστική Επικοινωνία του μεταπτυχιακού τμήματος σπουδών ''Διοίκηση Πολιτιστιμών Μονάδων" του ΕΑΠ.